Mae’r rhan fwyaf o benderfyniadau ym maes datblygu polisi, gwasanaeth neu gyfathrebu yn cael eu gwneud gan bobl nad ydynt yn arbenigwyr gwyddor ymddygiad, ac nid oes angen iddynt fod felly. Fodd bynnag, gall gwyddor ymddygiad ychwanegu gwerth at ymdrechion bron pob ymarferydd a lluniwr polisi – mae cefnogi’r datblygiad hwnnw yn nod mawr i’r Uned. Mae datblygu dealltwriaeth o egwyddorion sylfaenol gwyddor ymddygiad a sut i alluogi ei gymhwyso o fewn prosiect, tîm, neu sefydliad yn allweddol i gynyddu ei defnydd ar draws y system.
Mae diddordeb mewn gwyddor ymddygiad yn cynyddu’n gyflym, mae yna adnoddau, offer ac arweiniad gwych eisoes ar gael i chi ddysgu oddi wrthynt a’u cymhwyso yn eich ymarfer bob dydd. Yn ogystal â rhannu ein hadnoddau ein hunain, rydym wedi coladu’r hyn yr ydym wedi’i ganfod yn ddefnyddiol yn y tudalennau isod.
Rydyn ni wedi eu rhannu yn dibynnu ar ba gam yn y broses gwyddor ymddygiad rydych chi wedi’i gyrraedd, mae mwy o fanylion am y camau i’w cael yma.
Sylwer fod rhai o’r dolenni i wybodaeth bellach yn mynd â chi at wybodaeth gan sefydliadau eraill, lle nad oes fersiwn Gymraeg ar gael yn anffodus. Ymddiheurwn am hyn.
Diffinio
Dadansoddi
Dewis Math o Ymyrraeth
Dewis math o weithredu
Ymyrraeth adeiladu
Traddodi
Cyffredinol
| Teitl | Awdur | Disgrifiad | Adnoddau |
|---|---|---|---|
| 7 Egwyddor GRAPHIC Dylunio Ffeithluniau Iechyd y Cyhoedd (Saesneg yn unig) | Dr Catherine Stones a Dr Mike Gent | Canllaw i unrhyw sefydliad neu ddylunydd sydd angen dylunio neu gomisiynu ffeithluniau iechyd y cyhoedd ar gyfer y cyhoedd | Gweld yr adnodd |
| Agweddau at Newid Ymddygiad (Saesneg yn unig) | Addysg Iechyd Lloegr | Fideo yn cyflwyno technegau newid ymddygiad | Gweld tudalen we |
| Archwilio ffactorau sydd yn dylanwadu ar gymhwyso gwyddor ymddygiad mewn ymarfer iechyd y cyhoedd ar draws Cymru | Uned Gwyddor Ymddygiad | Adroddiad i archwilio ffactorau sy'n dylanwadu ar gymhwyso gwyddor ymddygiad o fewn ymarfer iechyd y cyhoedd ledled Cymru. | Gweld yr adnodd |
| Argyfwng Costau Byw yng Nghymru; Cymhwyso Gwyddor Ymddygiad (Uned Gwyddor Ymddygiad) | Uned Gwyddor Ymddygiad | Infograffeg yn esbonio sut y gellir defnyddio COM-B i gynyddu mynediad i wasanaethau | Gweld yr adnodd |
| Beth Sydd Gan Wyddor Ymddygiadol i’w Wneud Gyda Fi? (Saesneg yn unig) | Prifysgol Sheffield Hallam | Fideo byr yn cyflwyno gwyddor ymddygiad, a sut mae'n berthnasol i'ch rôl | Gweld tudalen we |
| Canllaw Cymorth Ail-ddelweddu (Saesneg yn unig) | Nesta, Cymorth Canser Macmillan, British Heart Foundation, Canolfan Newid Ymddygiad UCL | Dull seiliedig ar dystiolaeth o helpu pobl i gyrraedd eu nodau - rhyngweithiadau iechyd a llesiant wedi'u llywio gan ymchwil newid ymddygiad | Gweld yr adnodd |
| Cyflawni Newid Ymddygiad: Canllawiau i Lywodraeth Genedlaethol (Saesneg yn unig) | Iechyd Cyhoeddus Lloegr (Public Health England) | Canllaw i gymhwyso gwyddor ymddygiad ar gyfer llywodraethau cenedlaethol | Gweld yr adnodd |
| Cyflawni Newid Ymddygiad: Canllawiau i Lywodraeth Leol (Saesneg yn unig) | Iechyd Cyhoeddus Lloegr (Public Health England) | Canllaw i gymhwyso gwyddor ymddygiad ar gyfer llywodraethau lleol | Gweld yr adnodd |
| Cyflwyniad Byr i Fodel Ymddygiad COM-B a Damcaniaeth Cymhelliant PRIME (Saesneg yn unig) | Robert West a Susan Michie | Erthygl cyfnodolyn yn cyflwyno'r model COM-B a theori cymhelliant PRIME | Gweld yr adnodd |
| Datblygu Cyfathrebiadau ar Sail Ymddygiad (Uned Gwyddor Ymddygiad) | Uned Gwyddor Ymddygiad | Offeryn rhyngweithiol i'ch helpu i fabwysiadu dull sy'n seiliedig ar ymddygiad wrth ddylunio'ch cyfathrebiadau | Gweld yr adnodd |
| Defnyddio Gwyddor Ymddygiad i wella a diogelu iechyd yng Nghymru | Uned Gwyddor Ymddygiad | Mae’r offeryn hwn wedi’i gynllunio i gasglu astudiaethau achos o’r modd y defnyddiwyd gwyddor ymddygiad i sicrhau’r effaith fwyaf bosibl. | Gweld yr adnodd |
| Diagnosis Ymddygiadol – Dewis mathau o ymyriadau | Yr Uned Gwyddor Ymddygiad (BSU) | Offeryn ymarferol, rhyngweithiol i'ch helpu i ystyried pa fathau o weithredu a allai fod yn fwyaf priodol ar gyfer cyflwyno'r ymyriad a ddewiswyd gennych. | Gweld yr adnodd |
| Diagnosis ymddygiadol: Mapio mewnwelediadau a dewis swyddogaethau ymyrryd | Yr Uned Gwyddor Ymddygiad (BSU) | Offeryn ymarferol, rhyngweithiol i'ch helpu i flaenoriaethu pa rwystrau a/neu hwyluswyr i'w targedu yn seiliedig ar fewnwelediad ymddygiadol, cyn archwilio pa swyddogaethau ymyrryd a allai fod yn fwyaf priodol i'w mabwysiadu. | Gweld yr adnodd |
| Diagnosis Ymddygiadol: Sut i gasglu mewnwelediadau ymddygiadol | Uned Gwyddor Ymddygiad | Offeryn ymarferol, rhyngweithiol i'ch helpu i ddatblygu dealltwriaeth systematig o'r hyn sy'n dylanwadu ar eich ymddygiad targed, yn eich poblogaeth darged. | Gweld yr adnodd |
| Egwyddorion Newid Ymddygiad Cyfathrebu (Saesneg yn unig) | Swyddfa'r Cabinet | Mae’r canllaw hwn yn esbonio sut y gall cyfathrebwyr y llywodraeth ddefnyddio dull ymddygiadol i gynllunio a gweithredu ymgyrchoedd cyfathrebu effeithiol | Gweld tudalen we |
| Fframwaith EAST (Saesneg yn unig) | Tîm Mewnwelediadau Ymddygiad | Gwybodaeth am sut i wneud newid ymddygiad yn hawdd, yn ddeniadol, yn gymdeithasol ac yn amserol (EAST). | Gweld tudalen we |
| Fframwaith Seicoleg Newid IHI (Saesneg yn unig) | Y Sefydliad Gwella Gofal Iechyd | Mae'r papur hwn ar gyfer unrhyw un sydd â diddordeb mewn deall seicoleg sylfaenol newid a throsoli ei bŵer i effeithio ar ymdrechion gwella ansawdd | Gweld yr adnodd |
| Gwella Iechyd Pobl: Cymhwyso Gwyddorau Ymddygiad a Chymdeithasol i Wella Iechyd a Lles y Boblogaeth yn Lloegr (Saesneg yn unig) | Iechyd Cyhoeddus Lloegr (Public Health England) | Canllaw i gymhwyso gwyddor ymddygiad a chymdeithasol | Gweld yr adnodd |
| Gwella Lechyd a Llesiant: Canllaw i Ddefnyddio Gwyddor Ymddygiad mewn Polisi ac Ymarfer (Uned Gwyddor Ymddygiad) | Uned Gwyddor Ymddygiad | Canllaw i ymarferwyr a llunwyr polisi yn egluro sut y gellir defnyddio gwyddor ymddygiad a’i chymhwyso’n ymarferol | Gweld yr adnodd |
| Gwerthusiad Gwell (Saesneg yn unig) | Menter Gwerthuso Byd-eang | Cydweithio byd-eang gyda'r nod o wella ymarfer a theori gwerthuso trwy gyd-greu, curadu a rhannu gwybodaeth | Gweld tudalen we |
| Gwerthusiad mewn Iechyd a Llesiant (Saesneg yn unig) | Swyddfa ar gyfer Gwella Iechyd a Gwahaniaethau | Canllaw i helpu i gynyddu gwybodaeth, dealltwriaeth a gallu wrth werthuso prosiectau iechyd a llesiant | Gweld tudalen we |
| Gwerthuso Cynhyrchion Iechyd Digidol (Saesneg yn unig) | Swyddfa ar gyfer Gwella Iechyd a Gwahaniaethau | Canllaw i helpu unrhyw un sy'n datblygu neu'n rhedeg cynnyrch iechyd digidol i gynnal gwerthusiad | Gweld tudalen we |
| Gwerthuso Ymyraethau Newid Ymddygiad | Uned Gwyddor Ymddygiad | Wedi'i ysgrifennu mewn cydweithrediad â'r Tîm Gwerthuso Canolog ac Iechyd Cyhoeddus Cymru, mae hwn yn offeryn ymarferol a rhyngweithiol sy'n nodi pwyntiau allweddol i'w hystyried wrth i chi gynllunio sut i brofi a gwerthuso eich ymyriad newid ymddygiad. | Gweld yr adnodd |
| Gwerthuso Ymyriadau Iechyd ar Sail Gwybodaeth am Ymddygiad a Diwylliant mewn Lleoliadau Cymhleth (Saesneg yn unig) | Sefydliad Iechyd y Byd | Fframwaith ar gyfer gwerthuso ymyriadau iechyd mewn lleoliadau cymhleth | Gweld tudalen we |
| Hwb Tystiolaeth Ymddygiad (Saesneg yn unig) | Hwb Tystiolaeth Ymddygiad | Ystorfa o brosiectau newid ymddygiad, adnoddau a rhestrau gwirio | Gweld tudalen we |
| Hyfforddiant Tacsonomeg Technegau Newid Ymddygiad (Saesneg yn unig) | Canolfan Newid Ymddygiad UCL | Hyfforddiant ar dacsonomeg techneg newid ymddygiad | Gweld tudalen we |
| Mapio Effeithiau Tonnog (Saesneg yn unig) | Cydweithrediad Ymchwil Gymhwysol NIHR y Gorllewin | Hyfforddiant ar-lein yn ymdrin â beth yw mapio effeithiau crychdonni, pam y gall fod yn fuddiol a sut i gymhwyso'r fethodoleg yn ymarferol | Gweld tudalen we |
| MINDSPACE (Saesneg yn unig) | Tîm Mewnwelediadau Ymddygiad | Mae’r ddogfen hon yn nodi naw dylanwad cadarn ar ymddygiad, sydd wedi’u cynnwys mewn mnemonig - MINDSPACE - y gellir ei ddefnyddio fel rhestr wirio gyflym wrth lunio polisïau. | Gweld tudalen we |
| Nodi a Chymhwyso Technegau Newid Ymddygiad | Uned Gwyddor Ymddygiad | Offeryn ymarferol, rhyngweithiol sy'n cyflwyno Technegau Newid Ymddygiad, a ystyrir yn 'gynhwysion gweithredol' ymyriadau newid ymddygiad. Mae'r offeryn yn eich tywys trwy sut i nodi a chyflwyno Technegau Newid Ymddygiad, gan ddefnyddio'r model COM-B a'r Olwyn Newid Ymddygiad. | Gweld yr adnodd |
| Offer ac Adnoddau Cyfweld Ysgogiadol (Saesneg yn unig) | Offer Seicoleg | Roedd yr offer yn canolbwyntio ar egwyddorion MI, pedair proses mewn MI, a sgiliau craidd mewn MI | Gweld tudalen we |
| Offer System ar gyfer Systemau Iechyd Cymhleth (Saesneg yn unig) | Cynghrair ar gyfer Polisi Iechyd ac Ymchwil Systemau | Gwybodaeth am pam mae meddylfryd systemau yn bwysig, a sut i ddatblygu diagramau dolen achosol i helpu i nodi pwyntiau trosoledd allweddol o fewn system iechyd gymhleth | Gweld tudalen we |
| Offeryn Adnabod Rhwystrau (Saesneg yn unig) | Tîm Mewnwelediadau Ymddygiad | Offeryn rhyngweithiol i nodi a chategoreiddio'r rhwystrau i ymddygiad yr ydych yn ceisio ei newid | Gweld tudalen we |
| Offeryn Darganfod Ymddygiad | Uned Gwyddor Ymddygiad | Offeryn ymarferol, ar-lein i'ch tywys trwy'r ystyriaethau hanfodol i ddeall a dylanwadu ar ymddygiadau a allai fod ar waith yn eich mater iechyd gwell. | Gweld tudalen we |
| Offeryn Theori a Thechnegau (Saesneg yn unig) | Canolfan Newid Ymddygiad UCL | Adnodd rhyngweithiol i ddeall y cysylltiadau rhwng technegau newid ymddygiad (BCTs) a'u mecanweithiau gweithredu (MoAs). | Gweld tudalen we |
| Pecyn Cymorth Ehangu Newid Ymddygiad (Saesneg yn unig) | Prifysgol Monash a Behaviour Works, Awstralia | Pecyn cymorth i helpu ymarferwyr i ehangu eu hymyriadau | Gweld tudalen we |
| Penderfynu ar ymddygiad targed a phoblogaeth darged – offeryn ymarferol | Uned Gwyddor Ymddygiad | Offeryn ymarferol, rhyngweithiol i'ch helpu i ystyried a diffinio eich ymddygiad targed a phoblogaeth darged, wrth i chi greu 'manyleb ymddygiadol'. | Gweld yr adnodd |
| Podlediad: Anogaethau er Lles Cymdeithasol (Saesneg yn unig) | Cymdeithas Llywodraeth Leol | Podlediad yn clywed gan swyddogion cynghorau am eu hawgrymiadau ac enghreifftiau ymarferol ar ddefnyddio technegau mewnwelediad ymddygiad mewn amrywiol wasanaethau'r cyngor | Gweld tudalen we |
| Podlediad: Dylunio Ymddygiad (Saesneg yn unig) | Aline Golzwarth a Samuel Salzer | Podlediad yn archwilio gwyddor ymddygiad cymhwysol a dylunio ar gyfer newid ymddygiad | Gweld tudalen we |
| Podlediad: Gwyddor Ymddygiadol y Byd Go Iawn (Saesneg yn unig) | Stu King | Podlediad yn archwilio sut mae gwyddorau ymddygiad a chymdeithasol yn cael eu defnyddio yn y byd go iawn i helpu i newid iechyd y cyhoedd | Gweld tudalen we |
| Podlediad: Tîm Economeg Ymddygiadol (Saesneg yn unig) | Llywodraeth Awstralia | Podlediad yn trafod economeg ymddygiad a mewnwelediadau gydag ystod o academyddion, arbenigwyr ac ymarferwyr | Gweld tudalen we |
| Prosiectau Mewnwelediad Ymddygiadol (Saesneg yn unig) | Cymdeithas Llywodraeth Leol | Ystorfa o astudiaethau achos a ariennir gan y Gymdeithas Llywodraeth Leol, gan gynnwys iechyd y cyhoedd, newid yn yr hinsawdd, plant a phobl ifanc, diogelwch cymunedol a mwy | Gweld tudalen we |
| Tacsonomeg Techneg Newid Ymddygiad (Saesneg yn unig) | Canolfan Newid Ymddygiad UCL | Manylion 93 o dechnegau newid ymddygiad (BCTs) gyda labeli, diffiniadau ac enghreifftiau. | Gweld tudalen we |
| Theori Newid Ymddygiad (Saesneg yn unig) | Choosing Wisely (Awstralia) | Mae’r ddogfen hon yn rhoi trosolwg o’r theori newid ymddygiad, a’r camau y mae angen i chi eu cymryd i’w rhoi ar waith yn ymarferol | Gweld yr adnodd |
| WISER: Fframwaith ar gyfer Gwella Ffurflenni Llywodraeth (Saesneg yn unig) | Tîm Economeg Ymddygiadol, Llywodraeth Awstralia | Ffactorau i'w hystyried wrth lunio ffurflenni sefydliadol | Gweld yr adnodd |
| Y Llyfr Dull (Saesneg yn unig) | Prifysgol Monash a Behaviour Works, Awstralia | Canllawiau ar y dulliau a’r offer y mae Behaviour Works yn eu defnyddio i newid ymddygiad | Gweld tudalen we |
| Y Pecyn Cymorth SYLFAENOL: Offer a Moeseg ar gyfer Gwyddor Ymddygiad Gymhwysol (Saesneg yn unig) | Arsyllfa ar gyfer Arloesi yn y Sector Cyhoeddus | Methodoleg sy'n edrych ar ymddygiadau, dadansoddiadau, strategaethau, ymyriadau a newid (BASIC) | Gweld yr adnodd |
| Y Pecyn Cymorth SYLFAENOL: Offer a Moeseg ar gyfer Gwyddor Ymddygiad Gymhwysol (Saesneg yn unig) | Arsyllfa ar gyfer Arloesi yn y Sector Cyhoeddus | Methodoleg sy'n edrych ar ymddygiadau, dadansoddiadau, strategaethau, ymyriadau a newid (BASIC) | Gweld yr adnodd |
| Ymateb i’r Argyfwng Hinsawdd: Defnyddio Gwyddor Ymddygiad (Uned Gwyddor Ymddygiad) | Uned Gwyddor Ymddygiad | Canllaw a gynlluniwyd i gefnogi llunwyr polisi a gweithwyr proffesiynol i ddefnyddio gwyddor ymddygiad i greu ymyriadau effeithiol i ymateb i'r argyfwng hinsawdd | Gweld yr adnodd |
| Yr Olwyn Newid Ymddygiad (Saesneg yn unig) | Susan Michie, Lou Atkins, Robert West | Canllaw i ddylunio ymyriadau a pholisïau newid ymddygiad, gan gyfuno 19 o fframweithiau newid ymddygiad. | Gweld tudalen we |