Yn y papur hwn, mae pwysigrwydd y sector gofal iechyd i economi Cymru’n cael ei archwilio. Rydym yn defnyddio nifer o ffynonellau data ar gyfer economi’r DU a Chymru ac yn deillio model economaidd ar gyfer 2017. Nod y modelu economaidd hwn yw meintioli cyfraniad y sector gofal iechyd (y Gwasanaeth Iechyd Gwladol, y GIG) i’r economi ehangach yng Nghymru, ac edrych ar yr allbwn economaidd, incwm y boblogaeth, mewnforion gwerth ychwanegol, a chyflogaeth. Mae’r canlyniadau’n awgrymu bod gan y sector gofal iechyd gyfraniad uwchlaw’r cyfartaledd mewn pedair agwedd economaidd a archwiliwyd o economi Cymru (cynnyrch, incwm, cyflogaeth, gwerth ychwanegol), yn ôl ei effaith ar yr ecosystem economaidd oddi amgylch. Mae crynodeb o’r adroddiad wedi’i ddatblygu i gefnogi a hysbysu rhanddeiliaid cenedlaethol a rhyngwladol ar draws amrywiol sectorau, ac yn cynnwys economeg, cyllid, iechyd a pholisi. Mae’n arbennig o ddefnyddiol i’r rhai sy’n gweithio mewn perthynas â’r Economi Sylfaenol, Gwerth Cymdeithasol ac Effeithiau Llesiant ac Iechyd Seiliedig ar Werth.
Awduron: Timotej Jagrič, Christine Brown+ 6 more
, Dušan Fister, Oliver Darlington, Kathryn Ashton, Mariana Dyakova, Mark Bellis, Vita Jagrič
Dechreuwyd yr adroddiadau Sganio a Dysgu Gorwelion Rhyngwladol fel rhan o’r ymateb iechyd y cyhoedd i COVID-19, i gefnogi ymateb deinamig a mesurau adfer a chynllunio yng Nghymru. Yng ngwanwyn 2022, ehangwyd cwmpas yr adroddiadau i gwmpasu pynciau iechyd y cyhoedd â blaenoriaeth, gan gynnwys ym meysydd gwella a hybu iechyd, diogelu iechyd, a gofal iechyd.
Mewn ffocws: Gwneud yr amgylchedd addysgu’n wydn yn erbyn COVID: 4-18 oed
Awduron: Mark Bellis, Mariana Dyakova+ 5 more
, Anna Stielke, Abigail Malcolm (née Instone), James Allen, Lauren Couzens (née Ellis), Emily Clark
Mae anghydraddoldebau eang mewn iechyd a defnydd o wasanaethau gofal iechyd rhwng pobl sy’n byw mewn cymdogaethau mwy difreintiedig a’r rhai sy’n byw mewn cymdogaethau llai difreintiedig yng Nghymru. Gallai mynd i’r afael ag anghydraddoldeb iechyd drwy gyfuniad o ymgyrchoedd hybu iechyd a pholisïau ymyrraeth gynnar wedi’u targedu at gymunedau difreintiedig arwain at welliant sylweddol mewn iechyd a lles, yn ogystal ag arbedion i GIG Cymru.
Awduron: Rajendra Kadel, James Allen+ 8 more
, Oliver Darlington, Rebecca Masters, Brendan Collins, Joanna M. Charles, Miqdad Asaria, Mariana Dyakova, Mark Bellis, Richard Cookson
Dechreuwyd yr adroddiadau Sganio a Dysgu Gorwelion Rhyngwladol fel rhan o’r ymateb iechyd y cyhoedd i COVID-19, i gefnogi ymateb deinamig a mesurau adfer a chynllunio yng Nghymru. Yng ngwanwyn 2022, ehangwyd cwmpas yr adroddiadau i gwmpasu pynciau iechyd y cyhoedd â blaenoriaeth, gan gynnwys ym meysydd gwella a hybu iechyd, diogelu iechyd, a gofal iechyd.
Mewn ffocws: Yr argyfwng costau byw
Awduron: Emily Clark, Anna Stielke+ 3 more
, Abigail Malcolm (née Instone), James Allen, Mariana Dyakova
Mae cyflwyno’r achos dros fuddsoddi mewn iechyd cyhoeddus ataliol drwy ddarlunio nid yn unig yr effaith ar iechyd ond gwerth cymdeithasol, economaidd ac amgylcheddol Sefydliadau Iechyd Cyhoeddus yn hanfodol. Mae hyn yn cael ei gyfleu gan y cysyniad o Werth Cymdeithasol, sydd o’i fesur, yn dangos gwerth rhyngsectoraidd cyfunol iechyd y cyhoedd. Gall yr ymchwil hon lywio gwaith yn y dyfodol i ddeall sut i fesur gwerth cymdeithasol cyfannol Sefydliadau Iechyd Cyhoeddus, er mwyn cryfhau gallu ac effaith sefydliadol, yn ogystal â chyflawni cymdeithas fwy teg, a system iechyd ac economi fwy cynaliadwy, gan gyflwyno’r achos dros fuddsoddi mewn iechyd cyhoeddus, wrth i ni adfer o COVID-19.
Awduron: Kathryn Ashton, Liz Green+ 4 more
, Timo Clemens, Lee Parry-Williams, Mariana Dyakova, Mark Bellis
Nod y papur trafod yw helpu i lywio gweithredu pellach o ran polisi ac atebion posibl er mwyn lleihau’r bwlch iechyd yng Nghymru a thu hwnt.
Mae’n rhoi cipolwg ar yr anghydraddoldebau iechyd a brofwyd gan grwpiau gwahanol o’r boblogaeth yn y blynyddoedd yn arwain at bandemig Coronafeirws (COVID-19), gan ddefnyddio methodoleg ystadegol arloesol, ‘Dadansoddi dadgyfansoddiad’.
Mae’r papur yn ceisio meintioli’r bwlch iechyd yng Nghymru, yn ogystal â rhoi dealltwriaeth well o’i brif ysgogwyr ar draws y pum amod hanfodol ar gyfer bywydau ffyniannus i bawb, gan ddefnyddio fframwaith newydd gan Sefydliad Iechyd y Byd. Mae’n defnyddio tri mesur iechyd hunangofnodedig: 1) mynychder iechyd gweddol/gwael; 2) mynychder lles meddwl isel; a 3) mynychder bodlonrwydd bywyd isel, gan gymharu’r rhain rhwng:
• Y rheiny sydd yn gallu gwneud arbediad o £10/mis o leiaf a’r rheiny nad ydynt yn gallu gwneud hynny;
• Y rheiny sydd yn nodi amddifadedd materol a’r rheiny nad ydynt yn gwneud hynny; a
• Y rheiny sydd yn nodi salwch, anabledd neu eiddilwch cyfyngus hirdymor a’r rheiny nad ydynt yn gwneud hynny.
Mae’r dadansoddiad wedi creu mewnwelediad i ysgogwyr annhegwch iechyd, gan nodi’r rheiny sy’n cyfrannu fwyaf, sef ‘Cyfalaf Cymdeithasol a Dynol’ a ‘Diogelwch Incwm ac Amddiffyniad Cymdeithasol’; tra bod ‘Gwasanaethau Iechyd’ wedi rhoi cyfrif am y lleiaf. Fodd bynnag, mae gwahaniaethau systematig yn gallu esbonio llai na hanner (<50%) y bylchau iechyd ar gyfer y rhan fwyaf o’r canlyniadau iechyd, yn seiliedig ar y modelau ystadegol.
Mae’r papur yn amlygu’r angen am fasged o benderfyniadau polisi a buddsoddi, gan flaenoriaethu prif ysgogwyr annhegwch iechyd, mewn cytundeb ar draws sectorau. Mae archwilio ac ymgysylltu pellach gydag arbenigwyr, rhanddeiliaid, grwpiau a chymunedau perthnasol yn hanfodol i wella dealltwriaeth o’r bwlch tegwch iechyd a’i ysgogwyr.
Mae’n gobeithio llywio’r rhanddeiliaid cenedlaethol a rhyngwladol canlynol:
• Gweithwyr iechyd y cyhoedd proffesiynol
• Gwneuthurwyr polisïau a deiliaid cyllidebau ar lefelau cenedlaethol a lleol
• Ystadegwyr, gwyddonwyr iechyd a dadansoddwyr data
• Pawb sydd â rôl yn dylanwadu ar y bwlch tegwch iechyd yng Nghymru a thu hwnt
Awduron: James Allen, Mariana Dyakova+ 4 more
, Andrew Cotter-Roberts, Oliver Darlington, Rebecca Masters, Mark Bellis
Mae Canolfan Gydweithredol Sefydliad Iechyd y Byd (WHO) ar Fuddsoddi ar gyfer Iechyd a Llesiant (WHO CC) yn Iechyd Cyhoeddus Cymru yn datblygu rhaglen waith arloesol, yn cymhwyso ymagwedd Gwerth Cymdeithasol tuag at ddatblygu ‘Iechyd y Cyhoedd yn Seiliedig ar Werth’ ac Economi Lesiant yng Nghymru.
Sganio’r Gorwel Rhyngwladol a Dysgu: calendr Cryno DIWEDDARIAD
Mae’r Calendr Cryno Sganio’r Gorwel Rhyngwladol a Dysgu hwn yn ddiweddariad o’r Calendr Cryno blaenorol sydd i’w weld yma a fu’n cwmpasu’r cyfnod rhwng mis Ebrill 2020 a mis Mawrth 2021. Mae’r Calendr Cryno hwn wedi coladu, syntheseiddio a chyflwyno crynodeb clir a chryno o Adroddiadau Sganio’r Gorwel Rhyngwladol COVID-19 dros y flwyddyn ddiwethaf, ers mis Ebrill 2021 hyd at fis Mawrth 2022. Mae ffrwd waith Sganio’r Gorwel Rhyngwladol a Dysgu wedi’i brofi i arddangos ymchwil llawn gwybodaeth ac effaith wrth gywain data o wledydd eraill ac wedi darparu arweiniad, argymhellion a mewnwelediadau defnyddiol ynghylch natur ac ansicrwydd y pandemig COVID-19 esblygol, gan geisio gwella a chyfeirio’r fath gamau gweithredu ac ymagweddau yng Nghymru. Nod y crynodeb yw cyfeirio trosolwg cryno o gamau polisi cynhwysfawr, cydlynol, cynhwysol seiliedig ar dystiolaeth, sydd wedi cefnogi ac yn parhau i gefnogi’r strategaethau cenedlaethol tuag at Gymru iachach, fwy cyfartal, gwydn, ffyniannus a chyfrifol yn fyd-eang. Mae’r calendr hwn yn cynnwys negeseuon allweddol ac argymhellion allweddol o dudalen synthesis lefel uchel pob adroddiad Sganio’r Gorwel Rhyngwladol.
Awduron: Mark Bellis, Mariana Dyakova+ 7 more
, Claire Beynon, Anna Stielke, James Allen, Abigail Malcolm (née Instone), Andrew Cotter-Roberts, Mischa Van Eimeren, Benjamin Bainham
Cychwynnwyd y ffrwd waith Dysgu a Sganio Gorwel Rhyngwladol fel cynnyrch ac i lywio’r ymateb iechyd cyhoeddus a chynlluniau adfer esblygol COVID-19 yng Nghymru. Yng ngwanwyn 2022, ehangwyd cwmpas yr adroddiadau i gwmpasu pynciau iechyd cyhoeddus â blaenoriaeth, gan gynnwys ym meysydd gwella a hybu iechyd, diogelu iechyd, a gofal iechyd, iechyd y cyhoedd. Mae’r adroddiad hwn yn canolbwyntio ar ofal canolraddol.
Defnyddiwyd yr adroddiadau hyn yn ystod cyfnod pandemig COVID-19 er mwyn llywio ymateb Iechyd Cyhoeddus Cymru, ac felly maen nhw ar gael yn Saesneg yn unig.
Awduron: Mark Bellis, Mariana Dyakova+ 4 more
, Anna Stielke, Abigail Malcolm (née Instone), James Allen, Emily Clark
Mae pandemig COVID-19 wedi gosod heriau i gymdeithasau, systemau iechyd a’r rhai sy’n gwneud penderfyniadau ledled y byd ac wedi arwain at effeithiau economaidd, cymdeithasol ac iechyd a llesiant hirdymor. Effeithiwyd yn negyddol ar iechyd meddwl ar draws grwpiau o bob oed gan waethygu anghydraddoldebau iechyd presennol.
Mae’r adroddiad hwn yn adolygu ac yn crynhoi’r dystiolaeth ryngwladol o adroddiadau Dysgu a Sganio’r Gorwel Rhyngwladol ar effaith uniongyrchol ac anuniongyrchol COVID-19 ar iechyd meddwl, gwasanaethau iechyd meddwl a bregusrwydd cynyddol
Awduron: Mark Bellis, Mariana Dyakova+ 7 more
, Claire Beynon, Anna Stielke, Abigail Malcolm (née Instone), James Allen, Andrew Cotter-Roberts, Mischa Van Eimeren, Benjamin Bainham
Cychwynnwyd ffrwd waith Dysgu a Sganio’r Gorwel Rhyngwladol fel cynnyrch, ac i hysbysu am, ymateb a chynlluniau adferiad esblygol iechyd y cyhoedd yng Nghymru yn sgîl COVID-19. Mae’n canolbwyntio ar dystiolaeth ryngwladol, profiad, mesurau ac ymagweddau pontio / adferiad COVID-19, er mwyn deall ac archwilio atebion i fynd i’r afael ag effeithiau parhaus a rhai sydd yn dod i’r amlwg ar iechyd, llesiant, effeithiau cymdeithasol ac economaidd (niwed a buddion posibl).
Y pynciau ffocws yw:
– Tegwch brechu COVID-19
– Morbidrwydd ychwanegol COVID-19
Defnyddiwyd yr adroddiadau hyn yn ystod cyfnod pandemig COVID-19 er mwyn llywio ymateb Iechyd Cyhoeddus Cymru, ac felly maen nhw ar gael yn Saesneg yn unig.
Mae’r adroddiad hwn yn adolygu’r dystiolaeth ryngwladol o’r adroddiadau Sganio a Dysgu Gorwelion Rhyngwladol ar effaith uniongyrchol ac anuniongyrchol COVID-19 yn cynyddu’r bwlch iechyd. Mae’n canolbwyntio ar anghydraddoldebau a grwpiau agored i niwed i ddeall a mynd i’r afael yn well â dosbarthiad anghyfartal effeithiau anuniongyrchol sy’n deillio o’r pandemig.
Mae pandemig COVID-19 wedi achosi heriau digynsail i boblogaethau, systemau iechyd a llywodraethau ledled y byd sydd wedi arwain at effeithiau economaidd, cymdeithasol ac iechyd parhaus. Mae anghydraddoldebau iechyd wedi gwaethygu, gyda lefelau heintiad, mynd i’r ysbyty a marwolaethau o COVID-19 yn effeithio’n anghymesur ar rai grwpiau poblogaeth. At hynny, mae rhai grwpiau hefyd wedi profi effeithiau anuniongyrchol anghyfartal sy’n deillio o’r pandemig a’r mesurau a gymerwyd i’w atal. Ymhlith y ffactorau sylfaenol sy’n cyfrannu at effaith anghyfartal y pandemig COVID-19 mae lefel amddifadedd, addysg, statws iechyd ac adnoddau ariannol, ond nid ydynt yn gyfyngedig iddynt.
Awduron: Mariana Dyakova, Claire Beynon+ 9 more
, Mark Bellis, Anna Stielke, Abigail Malcolm (née Instone), James Allen, Andrew Cotter-Roberts, Mischa Van Eimeren, Benjamin Bainham, Angie Kirby, Lauren Couzens (née Ellis)
Cychwynnwyd ffrwd waith Dysgu a Sganio’r Gorwel Rhyngwladol fel cynnyrch, ac i hysbysu am, ymateb a chynlluniau adferiad esblygol iechyd y cyhoedd yng Nghymru yn sgîl COVID-19. Mae’n canolbwyntio ar dystiolaeth ryngwladol, profiad, mesurau ac ymagweddau pontio / adferiad COVID-19, er mwyn deall ac archwilio atebion i fynd i’r afael ag effeithiau parhaus a rhai sydd yn dod i’r amlwg ar iechyd, llesiant, effeithiau cymdeithasol ac economaidd (niwed a buddion posibl).
Y pynciau ffocws yw:
– Effaith Covid-19 ar blant
Defnyddiwyd yr adroddiadau hyn yn ystod cyfnod pandemig COVID-19 er mwyn llywio ymateb Iechyd Cyhoeddus Cymru, ac felly maen nhw ar gael yn Saesneg yn unig.
Cychwynnwyd ffrwd waith Dysgu a Sganio’r Gorwel Rhyngwladol fel cynnyrch, ac i hysbysu am, ymateb a chynlluniau adferiad esblygol iechyd y cyhoedd yng Nghymru yn sgîl COVID-19. Mae’n canolbwyntio ar dystiolaeth ryngwladol, profiad, mesurau ac ymagweddau pontio / adferiad COVID-19, er mwyn deall ac archwilio atebion i fynd i’r afael ag effeithiau parhaus a rhai sydd yn dod i’r amlwg ar iechyd, llesiant, effeithiau cymdeithasol ac economaidd (niwed a buddion posibl).
Y pynciau ffocws yw:
– Cyngor gwyddonol COVID-19 i lywodraethau
– Effaith COVID-19 ar grwpiau lleiafrifoedd ethnig
Defnyddiwyd yr adroddiadau hyn yn ystod cyfnod pandemig COVID-19 er mwyn llywio ymateb Iechyd Cyhoeddus Cymru, ac felly maen nhw ar gael yn Saesneg yn unig.
Nod yr adroddiad hwn yw amcangyfrif y gost ariannol sy’n gysylltiedig ag anghydraddoldeb yn y defnydd o wasanaethau ysbyty i’r GIG yng Nghymru er mwyn helpu i lywio penderfyniadau a blaenoriaethu adnoddau tuag at atal ac ymyrryd yn gynnar drwy lens tegwch, gan gyfrannu at adferiad COVID-19 cynaliadwy a chynhwysol.
Mae dangosfwrdd rhyngweithiol yn cyd-fynd â’r adroddiad, sy’n caniatáu i ddefnyddwyr archwilio’n fanwl y costau sy’n gysylltiedig ag anghydraddoldeb yn ôl categori gwasanaeth, rhyw, oedran a lefel amddifadedd.
Noder, mae’r dangosfwrdd wedi’i optimeiddio i’w ddefnyddio ar ddyfeisiau bwrdd gwaith.
Awduron: Rajendra Kadel, Oliver Darlington+ 5 more
, James Allen, Benjamin Bainham, Rebecca Masters, Mariana Dyakova, Mark Bellis