Mae’r rhan fwyaf o benderfyniadau ym maes datblygu polisi, gwasanaeth neu gyfathrebu yn cael eu gwneud gan bobl nad ydynt yn arbenigwyr gwyddor ymddygiad, ac nid oes angen iddynt fod felly. Fodd bynnag, gall gwyddor ymddygiad ychwanegu gwerth at ymdrechion bron pob ymarferydd a lluniwr polisi – mae cefnogi’r datblygiad hwnnw yn nod mawr i’r Uned. Mae datblygu dealltwriaeth o egwyddorion sylfaenol gwyddor ymddygiad a sut i alluogi ei gymhwyso o fewn prosiect, tîm, neu sefydliad yn allweddol i gynyddu ei defnydd ar draws y system.
Mae diddordeb mewn gwyddor ymddygiad yn cynyddu’n gyflym, mae yna adnoddau, offer ac arweiniad gwych eisoes ar gael i chi ddysgu oddi wrthynt a’u cymhwyso yn eich ymarfer bob dydd. Yn ogystal â rhannu ein hadnoddau ein hunain, rydym wedi coladu’r hyn yr ydym wedi’i ganfod yn ddefnyddiol yn y tudalennau isod.
Rydyn ni wedi eu rhannu yn dibynnu ar ba gam yn y broses gwyddor ymddygiad rydych chi wedi’i gyrraedd, mae mwy o fanylion am y camau i’w cael yma.
Sylwer fod rhai o’r dolenni i wybodaeth bellach yn mynd â chi at wybodaeth gan sefydliadau eraill, lle nad oes fersiwn Gymraeg ar gael yn anffodus. Ymddiheurwn am hyn.
Diffinio
Dadansoddi
Dewis Math o Ymyrraeth
Dewis math o weithredu
Ymyrraeth adeiladu
Traddodi
Cyffredinol
| Teitl | Awdur | Disgrifiad | Adnoddau |
|---|---|---|---|
| Agweddau at Newid Ymddygiad (Saesneg yn unig) | Addysg Iechyd Lloegr | Fideo yn cyflwyno technegau newid ymddygiad | Gweld tudalen we |
| Anogaethau er Llesiant Cymdeithasol: Awgrymiadau ymarferol a dysgu o raglen mewnwelediad ymddygiadol Cymdeithas Llywodraeth Leol (Saesneg yn unig) | Cymdeithas Llywodraeth Leol | Mae'r adroddiad hwn yn tynnu sylw at rai dysgu allweddol a nodwyd gan y Gymdeithas Llywodraeth Leol drwy eu rhaglen mewnwelediad ymddygiadol. | Gweld yr adnodd |
| Archwilio ffactorau sydd yn dylanwadu ar gymhwyso gwyddor ymddygiad mewn ymarfer iechyd y cyhoedd ar draws Cymru | Uned Gwyddor Ymddygiad | Adroddiad i archwilio ffactorau sy'n dylanwadu ar gymhwyso gwyddor ymddygiad o fewn ymarfer iechyd y cyhoedd ledled Cymru. | Gweld yr adnodd |
| Argyfwng Costau Byw yng Nghymru; Cymhwyso Gwyddor Ymddygiad (Uned Gwyddor Ymddygiad) | Uned Gwyddor Ymddygiad | Infograffeg yn esbonio sut y gellir defnyddio COM-B i gynyddu mynediad i wasanaethau | Gweld yr adnodd |
| Behaviour Change Techniques and Their Mechanisms of Action: A Synthesis of Links Described in Published Intervention Literature (Saesneg yn unig) | Carey RN, Connell LE, Johnston M, Rothman AJ, de Bruin M, Kelly AS, Michie S. | Er gwaethaf datblygiadau mewn gwyddor ymddygiad, nid oes dealltwriaeth gyffredin o’r “mecanweithiau gweithredu” (MoAs) y mae technegau newid ymddygiad unigol yn cael effaith arnynt. Gellid gwella cynnydd cronnus o ran datblygu, gwerthuso a chyfosod ymyriadau ymddygiadol trwy nodi'r MoAs y credir bod BCTs yn eu defnyddio i achosi newid. Nod yr astudiaeth hon oedd nodi'r cysylltiadau rhwng BCTs a MoAs a ddisgrifiwyd gan awduron corpws o lenyddiaeth gyhoeddedig | Gweld tudalen we |
| Beth Sydd Gan Wyddor Ymddygiadol i’w Wneud Gyda Fi? (Saesneg yn unig) | Prifysgol Sheffield Hallam | Fideo byr yn cyflwyno gwyddor ymddygiad, a sut mae'n berthnasol i'ch rôl | Gweld tudalen we |
| Cyflawni Newid Ymddygiad: Canllawiau i Lywodraeth Genedlaethol (Saesneg yn unig) | Iechyd Cyhoeddus Lloegr (Public Health England) | Canllaw i gymhwyso gwyddor ymddygiad ar gyfer llywodraethau cenedlaethol | Gweld yr adnodd |
| Cyflawni Newid Ymddygiad: Canllawiau i Lywodraeth Leol (Saesneg yn unig) | Iechyd Cyhoeddus Lloegr (Public Health England) | Canllaw i gymhwyso gwyddor ymddygiad ar gyfer llywodraethau lleol | Gweld yr adnodd |
| Cyflogi Rolau Newid Ymddygiad mewn Awdurdodau Lleol (Saesneg yn unig) | Chadwick P, Constable M, a McManus J | Canllaw i ddeall yr ystyriaethau allweddol i’w gwneud wrth recriwtio ar gyfer rolau newid ymddygiad o fewn awdurdodau lleol gan gynnwys mathau o setiau sgiliau, disgrifiadau swydd a rhestrau gwirio. | Gweld yr adnodd |
| Cyfraniad gwyddor ymddygiad at fynd i’r afael â phenderfynyddion cymdeithasol ac ehangach iechyd: adolygiad o dystiolaeth (Saesneg yn unig) | Sefydliad Iechyd y Byd | Comisiynwyd yr adroddiad hwn gan yr Uned Mewnwelediadau Ymddygiad. Mae'n trafod cyfraniad y gwyddorau ymddygiad, a ddiffinnir yn fras, at fynd i'r afael â phenderfynyddion cymdeithasol ac ehangach iechyd, ac yn disgrifio canfyddiadau am wahaniaethau a thebygrwydd rhwng y ddau ddull. | Gweld tudalen we |
| Deall Newid Ymddygiad (Saesneg yn unig) | Health Education England | Casgliad o adnoddau/darllen pellach sy'n amlinellu pam mae newid ymddygiad yn ganolog i hybu iechyd a lles a mynd i'r afael ag anghydraddoldebau iechyd. | Gweld tudalen we |
| Defnyddio Gwyddor Ymddygiad i wella a diogelu iechyd yng Nghymru | Uned Gwyddor Ymddygiad | Mae’r offeryn hwn wedi’i gynllunio i gasglu astudiaethau achos o’r modd y defnyddiwyd gwyddor ymddygiad i sicrhau’r effaith fwyaf bosibl. | Gweld yr adnodd |
| Fframwaith Seicoleg Newid IHI (Saesneg yn unig) | Y Sefydliad Gwella Gofal Iechyd | Mae'r papur hwn ar gyfer unrhyw un sydd â diddordeb mewn deall seicoleg sylfaenol newid a throsoli ei bŵer i effeithio ar ymdrechion gwella ansawdd | Gweld yr adnodd |
| Goblygiadau gwyddor ymddygiad ar gyfer polisi hinsawdd effeithiol (Saesneg yn unig) | Pwyllgor Newid Hinsawdd | Mae’r adroddiad hwn yn adolygu ymchwil sy’n bodoli eisoes am effeithiolrwydd gwahanol ymyriadau i hybu ymddygiadau carbon isel ar draws wyth maes allweddol. | Gweld tudalen we |
| Good Practice Principles for Ethical Behavioural Science in Public Policy (Saesneg yn unig) | Organisation for Economic Co-Operation and Development | Mae’r canllaw arferion da hwn yn cynnig arweiniad cam wrth gam i ymarferwyr a llunwyr polisi i’w hannog i ystyried sut i ddefnyddio gwyddor ymddygiad yn foesegol ar gyfer polisi cyhoeddus. Fe'i cynlluniwyd i fod yn adnodd ymarferol i hyrwyddo'r defnydd cyfrifol o wyddor ymddygiad yn y sector cyhoeddus. | Gweld tudalen we |
| Gwella Iechyd Pobl: Cymhwyso Gwyddorau Ymddygiad a Chymdeithasol i Wella Iechyd a Lles y Boblogaeth yn Lloegr (Saesneg yn unig) | Iechyd Cyhoeddus Lloegr (Public Health England) | Canllaw i gymhwyso gwyddor ymddygiad a chymdeithasol | Gweld yr adnodd |
| Gwella Lechyd a Llesiant: Canllaw i Ddefnyddio Gwyddor Ymddygiad mewn Polisi ac Ymarfer (Uned Gwyddor Ymddygiad) | Uned Gwyddor Ymddygiad | Canllaw i ymarferwyr a llunwyr polisi yn egluro sut y gellir defnyddio gwyddor ymddygiad a’i chymhwyso’n ymarferol | Gweld yr adnodd |
| Gwerthuso Ymyraethau Newid Ymddygiad | Uned Gwyddor Ymddygiad | Wedi'i ysgrifennu mewn cydweithrediad â'r Tîm Gwerthuso Canolog ac Iechyd Cyhoeddus Cymru, mae hwn yn offeryn ymarferol a rhyngweithiol sy'n nodi pwyntiau allweddol i'w hystyried wrth i chi gynllunio sut i brofi a gwerthuso eich ymyriad newid ymddygiad. | Gweld yr adnodd |
| Hwb Tystiolaeth Ymddygiad (Saesneg yn unig) | Hwb Tystiolaeth Ymddygiad | Ystorfa o brosiectau newid ymddygiad, adnoddau a rhestrau gwirio | Gweld tudalen we |
| MINDSPACE (Saesneg yn unig) | Tîm Mewnwelediadau Ymddygiad | Mae’r ddogfen hon yn nodi naw dylanwad cadarn ar ymddygiad, sydd wedi’u cynnwys mewn mnemonig - MINDSPACE - y gellir ei ddefnyddio fel rhestr wirio gyflym wrth lunio polisïau. | Gweld tudalen we |
| Newid Ymddygiad a’r Amgylchedd (Saesneg yn unig) | Cymdeithas Llywodraeth Leol | Tudalen we yn cynnwys adnoddau defnyddiol i gefnogi cyflawni prosiect newid ymddygiad yn yr hinsawdd gyda lleoliadau llywodraeth leol. | Gweld tudalen we |
| Nodi a Chymhwyso Technegau Newid Ymddygiad | Uned Gwyddor Ymddygiad | Offeryn ymarferol, rhyngweithiol sy'n cyflwyno Technegau Newid Ymddygiad, a ystyrir yn 'gynhwysion gweithredol' ymyriadau newid ymddygiad. Mae'r offeryn yn eich tywys trwy sut i nodi a chyflwyno Technegau Newid Ymddygiad, gan ddefnyddio'r model COM-B a'r Olwyn Newid Ymddygiad. | Gweld yr adnodd |
| O Theori i Fframweithiau: Rhoi Gwyddor Ymddygiad ar Waith (Saesneg yn unig) | Y Labordy Penderfynu | Mae'r erthygl hon yn trafod y damcaniaethau a'r fframweithiau poblogaidd a ddefnyddir mewn gwyddor ymddygiad. | Gweld tudalen we |
| Offeryn Darganfod Ymddygiad | Uned Gwyddor Ymddygiad | Offeryn ymarferol, ar-lein i'ch tywys trwy'r ystyriaethau hanfodol i ddeall a dylanwadu ar ymddygiadau a allai fod ar waith yn eich mater iechyd gwell. | Gweld tudalen we |
| Podlediad Iechyd yn Ewrop: Cadernid Meddwl: Dylanwad Ffactorau Ymddygiadol a Diwylliannol ar Ganlyniadau Iechyd (Saesneg yn unig) | Sefydliad Iechyd y Byd | Mae mewnwelediadau ymddygiadol a diwylliannol yn defnyddio'r gwyddorau cymdeithasol i fynd i'r afael â materion iechyd parhaus. Yn y sgwrs hon siaradodd Bhanu Bhatnagar, Swyddog y Wasg a Chysylltiadau â’r Cyfryngau yn Swyddfa Ranbarthol Ewrop WHO, â Dr Saad Omer, Cyfarwyddwr Sefydliad Iechyd Byd-eang Yale, i ddarganfod mwy am pam mae mewnwelediadau ymddygiadol a diwylliannol yn bwysig i iechyd y cyhoedd. | Gweld tudalen we |
| Podlediad: Anogaethau er Lles Cymdeithasol (Saesneg yn unig) | Cymdeithas Llywodraeth Leol | Podlediad yn clywed gan swyddogion cynghorau am eu hawgrymiadau ac enghreifftiau ymarferol ar ddefnyddio technegau mewnwelediad ymddygiad mewn amrywiol wasanaethau'r cyngor | Gweld tudalen we |
| Podlediad: Dylunio Ymddygiad (Saesneg yn unig) | Aline Golzwarth a Samuel Salzer | Podlediad yn archwilio gwyddor ymddygiad cymhwysol a dylunio ar gyfer newid ymddygiad | Gweld tudalen we |
| Podlediad: Gwyddor Ymddygiadol y Byd Go Iawn (Saesneg yn unig) | Stu King | Podlediad yn archwilio sut mae gwyddorau ymddygiad a chymdeithasol yn cael eu defnyddio yn y byd go iawn i helpu i newid iechyd y cyhoedd | Gweld tudalen we |
| Podlediad: Tîm Economeg Ymddygiadol (Saesneg yn unig) | Llywodraeth Awstralia | Podlediad yn trafod economeg ymddygiad a mewnwelediadau gydag ystod o academyddion, arbenigwyr ac ymarferwyr | Gweld tudalen we |
| Prosiectau Mewnwelediad Ymddygiadol (Saesneg yn unig) | Cymdeithas Llywodraeth Leol | Ystorfa o astudiaethau achos a ariennir gan y Gymdeithas Llywodraeth Leol, gan gynnwys iechyd y cyhoedd, newid yn yr hinsawdd, plant a phobl ifanc, diogelwch cymunedol a mwy | Gweld tudalen we |
| Rheoli gwybodaeth ffug mewn argyfyngau iechyd: pecyn cymorth gweithredol (Saesneg yn unig) | Sefydliad Iechyd y Byd | Mae’r pecyn cymorth hwn yn darparu gweithdrefnau ar gyfer canfod a thrin gwybodaeth ffug, gan ddefnyddio proses gam wrth gam sy’n cynnwys canfod signal, dilysu, asesu risg, dylunio ymateb ac allgymorth. Adnodd gwerthfawr i helpu i hwyluso rheolaeth infodemig weithredol, hyrwyddo lledaenu gwybodaeth gywir a phenderfyniad iechyd cyhoeddus gwybodus. | Gweld tudalen we |
| Theori Newid Ymddygiad (Saesneg yn unig) | Choosing Wisely (Awstralia) | Mae’r ddogfen hon yn rhoi trosolwg o’r theori newid ymddygiad, a’r camau y mae angen i chi eu cymryd i’w rhoi ar waith yn ymarferol | Gweld yr adnodd |
| Y Llyfr Dull (Saesneg yn unig) | Prifysgol Monash a Behaviour Works, Awstralia | Canllawiau ar y dulliau a’r offer y mae Behaviour Works yn eu defnyddio i newid ymddygiad | Gweld tudalen we |
| Y Pecyn Cymorth SYLFAENOL: Offer a Moeseg ar gyfer Gwyddor Ymddygiad Gymhwysol (Saesneg yn unig) | Arsyllfa ar gyfer Arloesi yn y Sector Cyhoeddus | Methodoleg sy'n edrych ar ymddygiadau, dadansoddiadau, strategaethau, ymyriadau a newid (BASIC) | Gweld yr adnodd |
| Y Pecyn Cymorth SYLFAENOL: Offer a Moeseg ar gyfer Gwyddor Ymddygiad Gymhwysol (Saesneg yn unig) | Arsyllfa ar gyfer Arloesi yn y Sector Cyhoeddus | Methodoleg sy'n edrych ar ymddygiadau, dadansoddiadau, strategaethau, ymyriadau a newid (BASIC) | Gweld yr adnodd |
| Ymateb i’r Argyfwng Hinsawdd: Defnyddio Gwyddor Ymddygiad (Uned Gwyddor Ymddygiad) | Uned Gwyddor Ymddygiad | Canllaw a gynlluniwyd i gefnogi llunwyr polisi a gweithwyr proffesiynol i ddefnyddio gwyddor ymddygiad i greu ymyriadau effeithiol i ymateb i'r argyfwng hinsawdd | Gweld yr adnodd |
| Yr i-frame a’r s-frame: Sut mae canolbwyntio ar yr atebion ar lefel unigol wedi arwain polisi cyhoeddus ymddygiadol ar gyfeiliorn (Saesneg yn unig) | Chater N a Loewenstein G | Mae'r awduron yn tynnu sylw at rôl gwyddor ymddygiadol wrth greu newid ar lefel system. | Gweld tudalen we |