Masnach, Cytundebau Masnach a Thariffau a’r Effaith ar Iechyd, Llesiant a Thegwch yng Nghymru

Mae’r papur briffio hwn, a ddatblygwyd gan Uned Gymorth Asesu Effaith Iechyd Cymru (UGAEIC), yn trafod effeithiau posibl tariffau masnach ar iechyd, llesiant a thegwch ar boblogaeth Cymru. Mae wedi’i anelu at randdeiliaid yng Nghymru sy’n gweithio ym meysydd masnach, iechyd y cyhoedd a gwasanaethau iechyd i’w cefnogi i ddeall yn well yr effeithiau posibl y gall tariffau masnach eu cael ar iechyd y boblogaeth.

Mae’n dechrau gyda chyflwyniad byr i gytundebau masnach, tariffau a rhwystrau masnach nad ydynt yn dariffau. Yna mae’n amlinellu’r cytundebau masnach diweddaraf y mae’r Deyrnas Unedig (DU) wedi ymrwymo iddynt cyn trafod sut y gall tariffau effeithio ar iechyd, llesiant a thegwch y boblogaeth yng Nghymru. Mae’n gorffen gyda rhai opsiynau ar sut y gellir ystyried iechyd a llesiant yn well mewn cytundebau masnach a nodi effeithiau tariffau. Yn olaf, mae’n cyflwyno dau enghraifft astudiaeth achos o sut y gall masnach effeithio ar bobl a’r economi yng Nghymru.

Awduron: Michael Fletcher, Liz Green

Cynllunio Lleoedd Iach: Canllaw i awdurdodau lleol yng Nghymru i ymgorffori iechyd mewn polisi cynllunio lleol

Nod y canllawiau hyn yw cefnogi’r rhai hynny sy’n gweithio mewn awdurdodau lleol trefol a gwledig yng Nghymru i ystyried, cynnwys a hyrwyddo iechyd a lles drwy Gynlluniau Datblygu Lleol (CDLlau) a’r system gynllunio. Mae’n rhoi tystiolaeth ac arweiniad ynghylch sut y gellir cyflawni hyn a pham mae’r cysylltiadau rhwng cynllunio ac iechyd mor bwysig. Gall y canllaw fod yn sail i bapur cefndir tystiolaeth ar gyfer CDLlau neu ganllawiau cynllunio atodol (CCA) ac mae’n cynnwys pum adran.

Awduron: Cheryl Williams, Sue Toner+ 1 mwy
, Liz Green

Cyflawni blaenoriaethau iechyd a llesiant y cyhoedd drwy Gynlluniau Datblygu Lleol (CDLlau) yng Nghymru

Mae’r adroddiad hwn yn cyflwyno crynodeb o’r dulliau a’r canfyddiadau allweddol o adolygiad o sut mae iechyd wedi’i gynnwys mewn astudiaethau achos Cynlluniau Datblygu Lleol yng Nghymru ac effeithiolrwydd Cynlluniau Datblygu Lleol wrth gefnogi cyflawni blaenoriaethau iechyd a llesiant. Bwriad yr adroddiad yw llywio a chefnogi Uned Gymorth Asesu Effaith ar Iechyd Cymru.

Awduron: Neil Harris, Andrew Ivins+ 3 mwy
, Matthew Wargent, Liz Green, Cheryl Williams

Iechyd ym maes Cynllunio: Rôl Iechyd mewn Cynlluniau Datblygu Lleol yng Nghymru

Mae’r system cynllunio yng Nghymru yn gweithredu ar dair lefel: cenedlaethol, rhanbarthol, a lleol. Mae Cynlluniau Datblygu Lleol (CDLlau) yn llywio’r defnydd o dir a datblygiadau ar lefel yr Awdurdod Lleol. Mae’r adroddiad hwn, a gomisiynwyd gan Iechyd Cyhoeddus Cymru ac Uned Gymorth Asesu Effaith ar Iechyd Cymru (UGAEIC), yn rhoi adolygiad cryno o’r modd y caiff iechyd ei gynnwys mewn Cynlluniau Datblygu Lleol (CDLlau) ledled Cymru. Prif nod yr adroddiad hwn yw llywio dull UGAEIC o gefnogi llywodraethau lleol i integreiddio ystyriaethau iechyd mewn CDLlau. Bydd y canfyddiadau hefyd yn ychwanegu gwerth ar gyfer rhanddeiliaid eraill sy’n gweithio i wella iechyd a llesiant wrth iddo amlygu cyfleoedd ar gyfer cryfhau’r broses o gynnwys iechyd mewn cynlluniau lleol. Bu i’r broses o adolygu Cynlluniau Datblygu Lleol ledled Cymru ddatgelu nifer o gyfleoedd i atgyfnerthu eu rôl o ran hyrwyddo iechyd y boblogaeth a lleihau anghydraddoldebau iechyd. Ar hyn o bryd, mae’r rhan fwyaf o’r CDLlau yn mynd i’r afael yn anuniongyrchol â f factorau sy’n ymwneud ag iechyd trwy bolisïau cynllunio megis tai, trafnidiaeth a’r ansawdd amgylcheddol. Nifer bach o’r cynlluniau sy’n diffinio iechyd neu anghydraddoldebau iechyd yn benodol, ac nid oes yr un ohonynt yn cynnwys dangosyddion neu fesurau iechyd penodol. Er bod pob CDLl yn ymgorffori elfennau sy’n dylanwadu ar benderfynyddion cymdeithasol iechyd, megis mynediad at wasanaethau ac ansawdd tai, mae’r cysylltiadau hyn â chanlyniadau iechyd ymhlyg yn aml, yn hytrach nag wedi’u nodi’n glir. Canfu ein dadansoddiad fod CDLlau eisoes yn cynnwys nifer o elfennau a all gefnogi iechyd a llesiant y boblogaeth. Trwy sicrhau bod y goblygiadau iechyd hyn yn benodol, diffinio cysyniadau iechyd allweddol yn glir, ac ymgorffori dangosyddion iechyd mesuradwy, gallai CDLlau ddatblygu eu potensial i wella canlyniadau iechyd a lleihau anghydraddoldebau iechyd ledled cymunedau Cymru mewn modd mwy effeithiol.

Awduron: Fiona Haigh, Amber Murphy+ 3 mwy
, Jinhee Kim, Liz Green, Cheryl Williams

20 mlynedd o Uned Gymorth Asesu Effaith ar Iechyd Cymru (UGAEIC) a datblygiad Asesu’r Effaith ar Iechyd (HIA) yng Nghymru

Mae 20 mlynedd ers sefydlu UGAEIC yn nodi dau ddegawd o ddatblygu HIA fel arf hanfodol ar gyfer gwneud penderfyniadau iachach a lleihau anghydraddoldebau iechyd yng Nghymru. Wedi’i sefydlu yn 2004. Mae UGAEIC wedi arwain y ffordd wrth alluogi integreiddio HIA i mewn i bolisi ar lefelau lleol, rhanbarthol a chenedlaethol.

Mae’r llinell amser yn amlygu cerrig milltir, dogfennau, a chyhoeddiadau allweddol yn hanes UGAEIC ac arfer HIA yng Nghymru. Gan edrych i’r dyfodol, bydd UGAEIC yn parhau i hyrwyddo HIA ac Iechyd ym Mhob Polisi (HiAP), ac yn cefnogi cyrff cyhoeddus i roi rheoliadau HIA sydd ar y ffordd o dan Ddeddf Iechyd y Cyhoedd (Cymru) 2017 ar waith.

Awduron: Michael Fletcher, Kathryn Ashton+ 7 mwy
, Laura Evans, Cheryl Williams, Abigail Malcolm (née Instone), Catrin Lyddon, Lee Parry-Williams, Nerys Edmonds, Liz Green

Dan Sylw – Iechyd, Llesiant a Thegwch gan Ddefnyddio Asesu’r Effaith ar Iechyd: Astudiaethau Achos o Gyrff Cyhoeddus yng Nghymru

Mae’r cyhoeddiad hwn yn canolbwyntio ar y defnydd o Asesiad o’r Effaith ar Iechyd (HIA) gan gyrff cyhoeddus yng Nghymru fel proses a all gefnogi llunwyr polisïau a’r rhai sy’n ymwneud â gwneud penderfyniadau i wneud y mwyaf o fuddion llesiant, lleihau niwed i iechyd, ac osgoi ehangu anghydraddoldebau iechyd. Mae hefyd yn cefnogi cyrff cyhoeddus i gyflawni dyletswyddau o dan Ddeddf Iechyd y Cyhoedd (Cymru) (2017).

Awduron: Mark Drane, Liz Green+ 3 mwy
, Kathryn Ashton, Michael Fletcher, Sumina Azam

Profion iechyd rhywiol hunan-weinyddol mewn carchar agored: neu asesiad o’r effaith ar iechyd a dadansoddiad o adenillion cymdeithasol o fuddsoddi y rhaglen beilot

Mae iechyd rhywiol y boblogaeth carchardai gwrywaidd yn aml ymhlith y tlotaf mewn gwlad. Nod y papur hwn yw nodi effeithiau iechyd ehangach a gwerth cymdeithasol rhaglen hunan-samplu iechyd rhywiol a gynigir i garcharorion gwrywaidd mewn carchar agored yng Nghymru.

Cymhwysodd yr astudiaeth hon ddull peilot unigryw o ddefnyddio Asesiadau o’r Effaith ar Iechyd a Fframweithiau Adenillion Cymdeithasol o Fuddsoddi ochr yn ochr. Nodwyd grwpiau rhanddeiliaid allweddol yr effeithiwyd arnynt gan yr ymyriad, ac ymgysylltwyd â hwy trwy weithdai, cyfweliadau a holiaduron i nodi a mesur yr effeithiau ar iechyd a chanlyniadau ehangach. Yna cafodd canlyniadau eu prisio gan ddefnyddio gwerthoedd ariannol dirprwyol i gyflwyno amcangyfrif o werth cymdeithasol cyffredinol y gwasanaeth hunan-samplu.

Yn seiliedig ar sampl fach, mae’r canlyniadau’n dangos bod gwerth posibl o £4.14 wedi’i greu am bob £1 a wariwyd ar y gwasanaeth hunan-samplu yn y carchar. Arweiniodd hyn at gymhareb o £4.14:£1. Roedd tua un rhan o dair o’r gwerth a grëwyd (£1,517.95) wedi’i gategoreiddio fel un adenilladwy yn ariannol. Roedd y gwerth a oedd yn weddill (£3,260.40) yn werth cymdeithasol darluniadol yn unig, er enghraifft llesiant meddyliol gwell.

Mae’r astudiaeth beilot unigryw hon yn dangos effeithiau iechyd a gwerth cymdeithasol ehangach darparu gwasanaeth iechyd rhywiol hunan-samplu i garcharorion mewn carchar agored. Drwy roi prawf arloesol ar ymarferoldeb defnyddio proses Asesiad o’r Effaith ar Iechyd ochr yn ochr â dadansoddiadau Adenillion Cymdeithasol o Fuddsoddi, mae’r papur hwn wedi amlinellu sut y gellir defnyddio’r fframweithiau mewn synergedd i ddangos nid yn unig adenillion uniongyrchol o fuddsoddi ond hefyd gwerth cymdeithasol darparu gwasanaeth o’r fath.

Awduron: Kathryn Ashton, Aimee Challenger+ 6 mwy
, Christie Craddock, Timo Clemens, Jordan Williams, Oliver Kempton, Mariana Dyakova, Liz Green

Dadansoddi gwerth, buddion a rhwystrau i gyfranogiad rhanddeiliaid a chymunedau mewn asesiadau o’r effaith ar iechyd (HIAs) yng Nghymru rhwng 2005 a 2020

Cynhelir Asesiadau o’r Effaith ar Iechyd (HIA) i lywio prosesau gwneud penderfyniadau trwy asesu effeithiau iechyd a thegwch iechyd posibl rhaglen, polisi neu brosiect a datblygu ymatebion priodol i liniaru niwed a sicrhau’r buddion mwyaf posibl. Mae cyfranogiad rhanddeiliaid a chymuned yn ganolog i broses asesiadau o’r effaith. Mae’r ymchwil hwn yn archwilio profiadau rhanddeiliaid ac aelodau o’r gymuned a gymerodd ran mewn gweithdai HIA yng Nghymru rhwng 2005 a 2020. Casglwyd data trwy holiadur ar ddiwedd pob sesiwn gweithdy HIA. Bu rhanddeiliaid a chyfranogwyr o’r gymuned o gefndiroedd amrywiol yn adrodd ar brofiad eu cyfranogiad. Mae’r dadansoddiad yn datgelu ystod o fanteision canfyddedig cymryd rhan yn y broses HIA. Roedd y manteision a nodwyd yn cynnwys y cyfle i gael eich clywed, rhwydweithio, a chipolwg ar gyfranogiad fel gwasanaeth cymunedol. Mae’r canfyddiadau hyn yn atgyfnerthu pwysigrwydd cyfranogiad rhanddeiliaid a’r gymuned mewn HIA, trwy safbwynt y cyfranogwyr eu hunain. Mae’r astudiaeth hon yn cyfrannu at ddealltwriaeth o gyfranogiad cymunedau a rhanddeiliaid mewn prosesau asesiadau o’r effaith. Mae hefyd yn cynnig argymhellion ar gyfer gwella arferion ac effaith HIA wrth ddatblygu polisi. Mae’n bosibl y gellir trosglwyddo’r canfyddiadau hyn i fathau eraill o asesiadau o’r effaith, a mathau eraill o gyfranogiad cymunedol a rhanddeiliaid.

Awduron: Liz Green, Amber Murphy+ 3 mwy
, Kathryn Ashton, Christopher Standen, Fiona Haigh

Yn llwyddo i greu’r amodau ar gyfer Asesu’r Effaith ar Iechyd yng Nghymru: astudiaeth achos. Yn: Impact Assessment Outlook Journal Volume 21: Gorffennaf 2024. Impact Assessment Frontiers Part 2: People, Health and Equality. Darnau meddwl o ymarfer yn y DU a Rhyngwladol (Saesneg yn unig)

Myfyrdodau gan Uned Gymorth Asesu’r Effaith ar Iechyd Cymru (WHIASU), Polisi ac Iechyd Rhyngwladol, Canolfan Gydweithredol Sefydliad Iechyd y Byd (WHO) ar Fuddsoddi ar gyfer Iechyd a Llesiant, Iechyd Cyhoeddus Cymru.

Awduron: Kathryn Ashton, Liz Green

Asesu goblygiadau cytundebau masnach rydd ar iechyd y cyhoedd: Cytundeb Partneriaeth Gynhwysfawr a Blaengar y Môr Tawel

Yn 2016, pleidleisiodd y Deyrnas Unedig i adael yr Undeb Ewropeaidd, a oedd wedi creu ansicrwydd gwleidyddol a chymdeithasol. Mae’r Deyrnas Unedig bellach yn negodi ei chytundebau masnach ei hun, ac ym mis Mawrth 2023, cytunodd i ymuno â Chytundeb Partneriaeth Gynhwysfawr a Blaengar y Môr Tawel (CPTPP). Cynhaliwyd Asesiad o’r Effaith ar Iechyd (HIA) yn 2022–23 i ragweld effaith bosibl Cytundeb Partneriaeth Gynhwysfawr a Blaengar y Môr Tawel (CPTPP) ar iechyd a llesiant Poblogaeth Cymru. Mae’r papur hwn yn archwilio canfyddiadau’r Asesiad o’r Effaith ar Iechyd (HIA) ac yn amlygu gwerth y dull o ymgysylltu â rhanddeiliaid a hysbysu llunwyr polisi. Roedd yr HIA hwn yn dilyn dull pum cam safonol a oedd yn cynnwys adolygiad o lenyddiaeth i nodi effeithiau posibl ar iechyd, cyfweliadau ansoddol â rhanddeiliaid traws-sector a datblygu proffil iechyd cymunedol. Nododd yr HIA effeithiau posibl ar draws penderfynyddion ehangach iechyd a grwpiau poblogaeth agored i niwed penodol. Nodwyd mecanweithiau setlo anghydfod gwladwriaethau buddsoddwyr, ansicrwydd economaidd a cholli gofod polisi rheoleiddio fel llwybrau allweddol ar gyfer effeithiau iechyd. Mae’r canfyddiadau wedi bod yn fuddiol wrth hysbysu’r rhai sy’n gwneud penderfyniadau i baratoi ar gyfer y CPTPP yng Nghymru gan ddefnyddio dull sy’n seiliedig ar dystiolaeth. Mae’r gwaith hwn wedi dangos gwerth dull HIA sy’n defnyddio proses dryloyw i gasglu ystod eang o dystiolaeth, gan arwain at ddysgu trosglwyddadwy.

Awduron: Liz Green, Kathryn Ashton+ 6 mwy
, Leah Silva, Courtney McNamara, Michael Fletcher, Louisa Petchey, Timo Clemens, Margaret Douglas

Pennu Effaith Newid Hinsawdd ar Iechyd y Cyhoedd: Astudiaeth Genedlaethol sy’n Defnyddio Dull Asesiad o’r Effaith ar Iechyd yng Nghymru

Cydnabyddir mai newid hinsawdd yw’r bygythiad mwyaf i iechyd byd-eang yn yr 21ain ganrif ac mae’n effeithio ar iechyd a llesiant trwy amrywiaeth o ffactorau. Oherwydd hyn, mae’r angen i gymryd camau i ddiogelu iechyd a llesiant y boblogaeth yn dod yn fwyfwy brys.

Yn 2019, cynhaliodd Iechyd Cyhoeddus Cymru Asesiad o’r Effaith ar Iechyd (HIA) o newid hinsawdd trwy ddull cymysg cynhwysfawr. Yn wahanol i asesiadau risg eraill, gwerthusodd effaith bosibl newid hinsawdd ar iechyd ac anghydraddoldebau yng Nghymru drwy weithdai cyfranogol, ymgynghoriadau â rhanddeiliaid, adolygiadau systematig o lenyddiaeth ac astudiaethau achos.

Mae canfyddiadau’r HIA yn nodi effeithiau posibl ar draws penderfynyddion ehangach iechyd a llesiant. Er enghraifft, ansawdd aer, gwres/oerni gormodol, llifogydd, cynhyrchiant economaidd, seilwaith, a gwydnwch cymunedol. Nodwyd ystod o effeithiau ar draws grwpiau poblogaeth, lleoliadau ac ardaloedd daearyddol.

Gall y canfyddiadau hyn lywio’r rhai sy’n gwneud penderfyniadau i baratoi ar gyfer cynlluniau a pholisïau newid hinsawdd gan ddefnyddio dull sy’n seiliedig ar dystiolaeth. Mae’r gwaith wedi dangos gwerth dull HIA gan ddefnyddio ystod o dystiolaeth trwy broses dryloyw, gan arwain at ddysgu trosglwyddadwy i eraill.

Mae’r papur ar gael yn Saesneg yn unig.

Awduron: Liz Green, Kathryn Ashton+ 6 mwy
, Nerys Edmonds, Michael Fletcher, Sumina Azam, Karen Hughes, Phil Wheater, Mark A Bellis

Asesiad o’r Effaith ar Iechyd: Cwestiynau Cyffredin

Mae Uned Gymorth Asesu’r Effaith ar Iechyd Cymru (WHIASU) wedi creu’r ddogfen hon sy’n ceisio ateb eich cwestiynau am Asesiadau o’r Effaith ar Iechyd, gan gynnwys edrych ar y manteision, yr hyn y mae’n ei olygu a phryd y dylid cynnal Asesiad o’r Effaith ar Iechyd, ynghyd â chwestiynau eraill. Ochr yn ochr â’n hadnoddau eraill, gall helpu i wella eich dealltwriaeth o Asesiadau o’r Effaith ar Iechyd.

Effaith Pandemig COVID-19 ar Fenywod, Cyflogaeth ac Anghydraddoldebau Iechyd

Mae’r ffeithlun yn crynhoi’r canfyddiadau, gan edrych ar y Grwpiau Poblogaeth a Phenderfynyddion Iechyd yr effeithiwyd arnynt, ynghyd â’r ystadegau allweddol, y camau lliniaru a’r meysydd ymchwil posibl yn y dyfodol. Mae’r Nodyn Esboniadol yn manylu ymhellach ar yr uchod, ac mae’n rhoi dadansoddiad o’r dystiolaeth a lywiodd ein canfyddiadau cadarnhaol a negyddol ar fenywod, cyflogaeth ac anghydraddoldebau iechyd. Mae hefyd yn cynnig cyfle i ddarllenwyr weld methodoleg yr Asesiad o’r Effaith ar Iechyd a ddefnyddiwyd gan y tîm.

Awduron: Michael Fletcher, Laura Evans+ 3 mwy
, Lee Parry-Williams, Kathryn Ashton, Liz Green

Asesiad o’r Effaith ar Iechyd ar gyfer Addasu Hinsawdd: Enghreifftiau o Ymarfer

Mae’r nodyn briffio hwn yn canolbwyntio ar addasu i fynd i’r afael â newid hinsawdd yng Nghymru a chymhwyso Asesiad o’r Effaith ar Iechyd (HIA) fel proses a all gefnogi llunwyr polisïau i wneud y mwyaf o fuddion llesiant, lleihau niwed i iechyd, ac osgoi ehangu anghydraddoldebau iechyd wrth gynllunio polisïau addasu. Mae’n cynnwys pum astudiaeth achos – dwy ryngwladol a thair o Gymru, ac mae’n darparu enghreifftiau sy’n canolbwyntio ar weithredu o roi HIA ar waith.

Awduron: Mark Drane, Nerys Edmonds+ 3 mwy
, Kristian James, Liz Green, Sumina Azam

Newid Hinsawdd yng Nghymru: Asesiad o’r Effaith ar Iechyd

Mae’r asesiad hwn o’r effaith ar iechyd (HIA) yn arfarniad strategol a chynhwysfawr o oblygiadau posibl newid hinsawdd yn y dyfodol agos i’r hirdymor ar iechyd poblogaeth Cymru. Mae’n darparu tystiolaeth gadarn i hysbysu cyrff cyhoeddus, asiantaethau a sefydliadau yn eu paratoadau ar gyfer newid hinsawdd a digwyddiadau newid hinsawdd a’u hymatebion iddynt. Ei nod yw cefnogi mabwysiadu polisïau a chynlluniau a all hybu a diogelu iechyd a llesiant i bawb yng Nghymru ac yn y grwpiau poblogaeth ac ardaloedd daearyddol hynny sydd mewn perygl arbennig o effeithiau negyddol.

Mae allbynnau’r gweithgarwch HIA yn cynnwys:
• Adroddiad Cryno HIA seiliedig ar dystiolaeth
• Penodau unigol ar dystiolaeth o effaith newid hinsawdd ar benderfynyddion ehangach iechyd a grwpiau poblogaeth yng Nghymru
• Set o 4 ffeithlun
• Dec sleidiau PowerPoint
• Adroddiad Technegol

Awduron: Nerys Edmonds, Liz Green

Effaith Cytundeb Partneriaeth Gynhwysfawr a Blaengar y Môr Tawel (CPTPP) ar iechyd, llesiant a thegwch yng Nghymru

Mae’r adroddiad hwn yn rhoi crynodeb byr o ganfyddiadau Asesiad o’r Effaith ar Iechyd (HIA) Cytundeb Partneriaeth Gynhwysfawr a Blaengar y Môr Tawel ar Gymru. Mae’r adroddiad hwn yn drosolwg strategol lefel uchel sy’n seiliedig ar dystiolaeth. Mae’n crynhoi’r prif effeithiau ar iechyd, llesiant a thegwch a allai ddigwydd yn y tymor byr a’r tymor hwy yn dilyn derbyniad y DU i’r CPTPP.

Awduron: Liz Green, Leah Silva+ 6 mwy
, Michael Fletcher, Louisa Petchey, Laura Morgan, Margaret Douglas, Sumina Azam, Courtney McNamara

Effeithiau a ragwelir ac a arsylwyd o ganlyniad i gloi COVID-19: dau Asesiad o’r Effaith ar Iechyd yng Nghymru a’r Alban

Mae Asesu’r Effaith ar Iechyd yn ymagwedd allweddol a ddefnyddir yn rhyngwladol i nodi effeithiau cadarnhaol a negyddol polisïau, cynlluniau a chynigion ar iechyd a lles. Yn 2020, cynhaliwyd HIA yng Nghymru a’r Alban i nodi effeithiau posibl y mesurau ‘aros gartref’ a chadw pellter corfforol ar iechyd a lles a weithredwyd ar ddechrau pandemig clefyd coronafeirws (COVID-19). Ceir tystiolaeth brin wrth werthuso a yw’r effeithiau a ragfynegwyd mewn HIA yn digwydd ar ôl gweithredu polisi. Mae’r papur hwn yn gwerthuso’r effeithiau a ragwelwyd yn HIA COVID-19 yn erbyn tueddiadau a welwyd mewn gwirionedd.

Awduron: Liz Green, Kathryn Ashton+ 3 mwy
, Mark Bellis, Timo Clements, Margaret Douglas

Hwyluswyr, Rhwystrau a Safbwyntiau ar Rôl Sefydliadau Iechyd y Cyhoedd wrth Hyrwyddo a Defnyddio Asesiadau Effaith ar Iechyd – Arolwg Cwmpasu Rhithwir Rhyngwladol a Chyfweliadau Arbenigol

Mae gan sefydliadau iechyd y cyhoedd rôl bwysig i’w chwarae wrth hyrwyddo a diogelu iechyd a llesiant poblogaethau. Ffocws allweddol sefydliadau o’r fath yw penderfynyddion ehangach iechyd, gan groesawu’r angen i hyrwyddo ‘Iechyd ym mhob Polisi’ (HiAP). Offeryn gwerthfawr i gefnogi hyn yw’r asesiad o’r effaith ar iechyd (HIA). Mae’r astudiaeth gwmpasu hon yn anelu at gefnogi sefydliadau iechyd y cyhoedd i hyrwyddo’n fwy llwyddiannus ar gyfer defnyddio asesiadau o’r effaith ar iechyd a’r HiAP er mwyn hyrwyddo a diogelu iechyd, llesiant a thegwch. Mae’n tynnu sylw at y galluogwyr a’r rhwystrau ar gyfer defnyddio HIA yng nghyd-destunau’r cyfranogwyr ac mae’n awgrymu rhai camau y gall sefydliadau iechyd y cyhoedd eu cymryd a’r unedau y gallant ddysgu ohonynt. Gall canlyniadau’r astudiaeth hon fod yn blatfform i helpu i wella gwybodaeth, rhwydweithiau ac arbenigedd, er mwyn helpu i gefnogi dull ‘Iechyd ym mhob Polisi’ a mynd i’r afael ag anghydraddoldebau sy’n bodoli ym mhob cymdeithas.

Awduron: Liz Green, Kathryn Ashton+ 4 mwy
, Lee Parry-Williams, Mariana Dyakova, Timo Clemens, Mark Bellis

Diogelu lles meddyliol cenedlaethau’r dyfodol: dysgu o COVID-19 ar gyfer y tymor hir

Mae’r Asesiad cynhwysfawr hwn o’r Effaith ar Les Meddwl (MWIA) wedi’i gynnal gan Uned Gymorth Asesu’r Effaith ar Iechyd Cymru i nodi effeithiau pandemig COVID-19, ac ymatebion polisi cysylltiedig, ar les meddwl pobl ifanc 10-24 oed yng Nghymru.

Cynhaliwyd y MWIA gydag ymgysylltiad pobl ifanc, athrawon a darlithwyr a chefnogaeth Grŵp Cynghori Strategol gyda chynrychiolwyr o amrywiaeth o sefydliadau yng Nghymru.

Nod yr adroddiad yw darparu tystiolaeth a dysgu i lywio polisi ac arfer traws-sector sydd wedi’i gyfeirio at adferiad o’r pandemig, argyfyngau yn y dyfodol a gwella lles meddwl y boblogaeth yn y tymor hir.

Awduron: Nerys Edmonds, Laura Morgan+ 7 mwy
, Huw Arfon Thomas, Michael Fletcher, Lee Parry-Williams, Laura Evans, Liz Green, Sumina Azam, Mark Bellis

Economïau Cylchol ac Iechyd a Llesiant Cynaliadwy

Mae’r adroddiad – ‘Economïau Cylchol ac Iechyd a Llesiant Cynaliadwy: Effaith iechyd cyhoeddus pan fydd cyrff cyhoeddus yn ailganolbwyntio ar leihau ac ailddefnyddio gwastraff yng Nghymru’, yn nodi sut y bydd gweithredu polisïau i leihau ac ailddefnyddio gwastraff, ochr yn ochr â chynlluniau ailgylchu yn cael effeithiau cadarnhaol posibl ar iechyd a llesiant ar gyfer poblogaeth gyfan Cymru. Mae’r rhain yn cynnwys cyfrannu at fynd i’r afael â’r argyfwng hinsawdd a thrwy hynny leihau llygredd aer, lleihau’r risg o ddigwyddiadau tywydd eithafol, cynhyrchu mwy o fwyd yn gynaliadwy a gwella iechyd meddwl a llesiant.

Awduron: Rachel Andrew, Mark Drane+ 3 mwy
, Liz Green, Richard Lewis, Angharad Wooldridge

Ymateb i Her Driphlyg Brexit, COVID-19 a’r Newid yn yr Hinsawdd o ran iechyd, llesiant a thegwch yng Nghymru, Pwyslais ar: Gymunedau Gwledig

Mae adroddiad newydd a gyhoeddwyd gan Iechyd Cyhoeddus Cymru yn tynnu sylw at sut y gallai dylanwadau cyfunol Brexit, Coronafeirws a newid hinsawdd weld cymunedau gwledig yng Nghymru yn profi adeg o newid mawr, gyda chyfleoedd ac effeithiau negyddol i’w llywio.

Awduron: Liz Green, Kathryn Ashton+ 7 mwy
, Michael Fletcher, Laura Evans, Tracy Evans, Lee Parry-Williams, Sumina Azam, Adam Jones, Mark Bellis

Mwyafu cyfleoedd iechyd a lles mewn cynllunio gofodol wrth ailsefydlu yn sgil y pandemig COVID-19

Mae’r pandemig wedi amlygu’n echblyg, ac mewn rhai enghreifftiau, wedi gwaethygu’r effeithiau o ran iechyd, lles ac anghydraddoldebau ar draws y boblogaeth sy’n deillio o benderfynyddion fel yr amgylchedd, y defnydd o dir, trafnidiaeth, yr economi a thai. Nod yr adroddiad hwn yw amlygu effeithiau iechyd cadarnhaol a negyddol polisïau cynllunio gofodol yn ystod y pandemig COVID-19 ar boblogaeth Cymru, dysgu o’r rhain, unrhyw ymyriadau cadarnhaol a chyd-fanteision er mwyn siapio amgylchedd mwy iach i bawb yn y dyfodol.

Awduron: Liz Green, Sue Toner+ 7 mwy
, Laura Evans, Lee Parry-Williams, Tom Johnson, Gemma Christian, Cheryl Williams, Sumina Azam, Mark Bellis

Does unman yn debyg i gartref? Archwilio effaith iechyd a llesiant COVID-19 ar dai heb ddiogelwch

Mae’r Asesiad o Effaith ar Iechyd (HIA) cynhwysfawr a chyfranogol hwn yn archwilio effaith iechyd a llesiant COVID-19 ar dai a thai heb ddiogelwch, ac yn edrych ar bwysigrwydd cael cartref cyson sydd o ansawdd da, yn fforddiadwy, ac sy’n teimlo’n ddiogel. Mae hefyd yn ystyried diogelwch deiliadaeth mewn perthynas â sefydlogrwydd, a gallu cynnal to uwch eich pen ac atal digartrefedd yn y pen draw. Dyma’r trydydd mewn cyfres, sy’n canolbwyntio ar effaith y pandemig COVID-19 ar boblogaeth Cymru gan gynnwys y ‘Polisi Aros Gartref ac Ymbellhau Cymdeithasol’ ac effaith gweithio gartref ac ystwyth. Gellir darllen yr adroddiad hwn ar y cyd â’r rhain a’r adrannau ar dai a gweithio gartref oddi mewn iddynt.

Awduron: Louise Woodfine, Liz Green+ 9 mwy
, Laura Evans, Lee Parry-Williams, Christian Heathcote-Elliott, Charlotte Grey, Yoric Irving-Clarke, Matthew Kennedy, Catherine May, Sumina Azam, Mark Bellis

Ffeithlun Effeithiau’r newid yn yr hinsawdd ar iechyd a llesiant

Mae Iechyd Cyhoeddus Cymru wedi cyhoeddi cyfres o ffeithluniau sy’n tynnu sylw at bwysigrwydd effaith newid yn yr hinsawdd ar iechyd a llesiant poblogaeth Cymru, ac i gefnogi cyrff cyhoeddus a busnesau i gymryd camau i fynd i’r afael ag unrhyw effeithiau.

Wedi’i lansio i gyd-fynd â Chynhadledd y Partïon 26 (COP26), mae’r ffeithluniau’n canolbwyntio ar y berthynas rhwng yr amgylchedd naturiol ac iechyd, y grwpiau poblogaeth yr effeithir arnynt a rhai o effeithiau allweddol iechyd a llesiant newid yn yr hinsawdd a’r grwpiau poblogaeth hynny y gellid effeithio arnynt.

Awduron: Nerys Edmonds, Liz Green

Ymateb i Her Driphlyg Brexit, COVID-19 a’r Newid yn yr Hinsawdd o ran iechyd, llesiant a thegwch yng Nghymru Pwyslais ar: Ddiogelwch Bwyd

Mae’r papur hwn yn amlygu sut y bydd dylanwadau ar y cyd Brexit, Coronafeirws a newid hinsawdd yn effeithio ar bawb, o bosibl, trwy’r bwyd a gynhyrchir, y ceir mynediad iddo, sydd ar gael ac sy’n cael ei fwyta.

Awduron: Liz Green, Kathryn Ashton+ 7 mwy
, Adam Jones, Michael Fletcher, Laura Morgan, Tom Johnson, Tracy Evans, Sumina Azam, Mark Bellis

Asesu’r Effaith ar Iechyd (HIA) a Chynlluniau Datblygu Lleol (CDLl): Pecyn Cymorth ar gyfer Ymarfer

Mae Iechyd Cyhoeddus Cymru wedi creu pecyn cymorth ymarferol ar gyfer Asesiad o’r Effaith ar iechyd a fydd yn galluogi cynllunwyr i integreiddio iechyd yn hawdd yn eu cynlluniau datblygu ar gyfer y dyfodol.

Wedi’i ddylunio i helpu i hyrwyddo’r cydweithio rhwng sectorau cynllunio ac iechyd cyhoeddus yng Nghymru, mae’r adnodd yn ceisio sicrhau’r canlyniadau iechyd a llesiant cadarnhaol mwyaf posibl drwy bolisïau cynllunio defnydd tir sy’n creu cymunedau iach, teg a chydlynus.

Lawrlwythwch Adobe Acrobat Reader cyn agor yr adnodd hwn er mwyn cael elwa ar ei swyddogaethau’n llawn.

Awduron: Liz Green, Lee Parry-Williams+ 1 mwy
, Edwin Huckle

Ymateb i Her Driphlyg Brexit, COVID-19 a’r Newid yn yr Hinsawdd i iechyd, llesiant a thegwch yng Nghymru

Yn yr adroddiad hwn rhoddir trosolwg strategol o effaith Brexit, y pandemig COVID-19 a’r newid yn yr hinsawdd, sy’n
ddigwyddiadau arwyddocaol, a’r cysylltiadau rhyngddynt. Mae’n nodi’r penderfynyddion allweddol a’r grwpiau poblogaeth y mae’r Her Driphlyg yn effeithio arnynt ac yn darparu enghraifft allweddol ar gyfer pob penderfynydd.

Awduron: Liz Green, Kathryn Ashton+ 7 mwy
, Michael Fletcher, Adam Jones, Laura Evans, Tracy Evans, Lee Parry-Williams, Sumina Azam, Mark Bellis

‘Iechyd ym Mhob Polisi’ – Sbardun Allweddol ar gyfer Iechyd a Llesiant mewn Byd ar ôl y Pandemig COVID-19

Mae pandemig COVID-19 wedi codi proffil iechyd y cyhoedd ac wedi tynnu sylw at y cysylltiadau rhwng iechyd a meysydd polisi eraill. Mae’r papur hwn yn disgrifio’r rhesymeg dros fecanweithiau Iechyd ym mhob Polisi (HiAP), a’r egwyddorion sy’n sail iddynt, gan gynnwys Asesu’r Effaith ar Iechyd (HIA), profiadau, heriau a chyfleoedd ar gyfer y dyfodol.

Awduron: Liz Green, Kathryn Ashton+ 3 mwy
, Mark Bellis, Timo Clemens, Margaret Douglas