Sganio a Dysgu Gorwelion Rhyngwladol i Lywio Ymateb ac Adferiad Iechyd y Cyhoedd i COVID-19 yng Nghymru – 7 Mai 2020

Dechreuwyd ffrwd waith Sganio a Dysgu Gorwelion Rhyngwladol i lywio, ac fel cynnyrch i ymateb esblygol iechyd y cyhoedd i COVID-19 a’r cynlluniau adferiad yng Nghymru. Mae’n canolbwyntio ar dystiolaeth ryngwladol COVID-19, profiad, mesurau ac ymagweddau pontio / adferiad, er mwyn deall ac archwilio atebion ar gyfer mynd i’r afael â’r effeithiau iechyd, lles, cymdeithasol ac economaidd parhaus ac sydd yn dod i’r amlwg (niwed a buddion posibl).
Y pynciau ffocws yw:
Effaith ar gartrefi gofal a lleoliadau caeedig eraill
PPE
Effaith ar y system addysg
Dulliau ac ystyriaethau pontio
Mewnwelediad i wlad: Sbaen

Defnyddiwyd yr adroddiadau hyn yn ystod cyfnod pandemig COVID-19 er mwyn llywio ymateb Iechyd Cyhoeddus Cymru, ac felly maen nhw ar gael yn Saesneg yn unig.

Awduron: Mark Bellis, Mariana Dyakova+ 1 mwy
, Lauren Couzens (née Ellis)

Arolwg Ymgysylltu â’r Cyhoedd ar Iechyd a Lles yn ystod Mesurau Coronafeirws – Wythnos 4

Cynhaliodd Iechyd Cyhoeddus Cymru arolwg ymgysylltu â’r cyhoedd dros y ffôn i ofyn i aelodau’r cyhoedd yng Nghymru sut mae coronafeirws a mesurau rheoli cysylltiedig yn effeithio ar eu hiechyd a’u lles. Nod adroddiadau’r arolwg oedd darparu data sydd yn cynrychioli poblogaeth Cymru ac mae’r data’n cael ei addasu i gynrychioli poblogaeth Cymru yn ôl oed, rhyw ac amddifadedd.

Awduron: Karen Hughes, Mark Bellis

Atal – Strategaeth i atal trais difrifol ymhlith pobl ifanc yn Ne Cymru 2020-2023

Datblygwyd y strategaeth hon gan Uned Atal Trais Cymru. Fe’i dyluniwyd fel fframwaith ar gyfer atal trais difrifol ymhlith pobl ifanc yn Ne Cymru. Y brif gynulleidfa yw llunwyr polisïau a gweithwyr proffesiynol sy’n ymwneud ag atal trais difrifol ymhlith pobl ifanc, ac ymateb iddo. Ei nod yw grymuso unigolion, cymunedau a sefydliadau i ddefnyddio dull iechyd y cyhoedd o atal trais, gyda chefnogaeth ac arweiniad yr Uned Atal Trais.

Awduron: Lara Snowdon, Emma Barton+ 1 mwy
, Annemarie Newbury

Arolwg Ymgysylltu â’r Cyhoedd ar Iechyd a Lles yn ystod Mesurau Coronafeirws – Wythnos 3

Cynhaliodd Iechyd Cyhoeddus Cymru arolwg ymgysylltu â’r cyhoedd dros y ffôn i ofyn i aelodau’r cyhoedd yng Nghymru sut mae coronafeirws a mesurau rheoli cysylltiedig yn effeithio ar eu hiechyd a’u lles. Nod adroddiadau’r arolwg oedd darparu data sydd yn cynrychioli poblogaeth Cymru ac mae’r data’n cael ei addasu i gynrychioli poblogaeth Cymru yn ôl oed, rhyw ac amddifadedd.

Awduron: Karen Hughes, Mark Bellis

Profiadau niweidiol yn ystod plentyndod mewn poblogaethau plant sydd yn ffoaduriaid ac yn geiswyr lloches 

Nod yr adroddiad hwn yw dwyn ynghyd yr hyn a wyddom am ACE mewn plant sydd yn ffoaduriaid ac yn geiswyr lloches sydd yn cyrraedd ac yn ymgartrefu mewn gwledydd lletyol, gan amlygu eu natur, eu graddfa a’u heffaith.

Awduron: Sara Wood, Kat Ford+ 4 mwy
, Katie Hardcastle, Jo Hopkins, Karen Hughes, Mark Bellis

Arolwg Ymgysylltu â’r Cyhoedd ar Iechyd a Lles yn ystod Mesurau Coronafeirws – Wythnos 2

Cynhaliodd Iechyd Cyhoeddus Cymru arolwg ymgysylltu â’r cyhoedd dros y ffôn i ofyn i aelodau’r cyhoedd yng Nghymru sut mae coronafeirws a mesurau rheoli cysylltiedig yn effeithio ar eu hiechyd a’u lles. Nod adroddiadau’r arolwg oedd darparu data sydd yn cynrychioli poblogaeth Cymru ac mae’r data’n cael ei addasu i gynrychioli poblogaeth Cymru yn ôl oed, rhyw ac amddifadedd.

Awduron: Karen Hughes, Mark Bellis

Gwerthusiad o’r hyfforddiant wedi’i lywio gan Brofiadau Niweidiol yn ystod Plentyndod a Thrawma Amlasiantaeth Camau Cynnar gyda’n Gilydd (ACE TIME): cyflwyno’n genedlaethol i’r heddlu a phartneriaid

Nod rhaglen Camau Cynnar gyda’n Gilydd Cymru gyfan (E.A.T.) oedd datblygu ymateb systemau cyfan i bobl sy’n agored i niwed er mwyn galluogi’r heddlu a phartneriaid amlasiantaeth (MA) i adnabod arwyddion o fod yn agored i niwed ar y cyfle cyntaf ac i gydweithio i ddarparu mynediad i gefnogaeth y tu hwnt i wasanaethau statudol. Yn allweddol i gyflawni hyn oedd datblygu a darparu’r rhaglen hyfforddiant wedi’i lywio gan Brofiadau Niweidiol yn ystod Plentyndod a Thrawma Amlasiantaeth Camau Cynnar gyda’n Gilydd (ACE TIME). Gwerthusodd yr adroddiad cyfredol gam un y broses o gyflwyno’r hyfforddiant ACE TIME (rhwng mis Medi 2018 a mis Ionawr 2019).

Awduron: Freya Glendinning, Emma Barton+ 7 mwy
, Annemarie Newbury, Hayley Janssen, Georgia Johnson, Gabriela Ramos Rodriguez, Michelle McManus, Sophie Harker, Mark Bellis

Asesiad o Anghenion Strategol Trais Ieuenctid Difrifol yn Ne Cymru: Adroddiad Uchafbwyntiau

Mae’r adroddiad hwn yn darparu asesiad o epidemioleg trais difrifol gan bobl ifanc yn ardal heddlu De Cymru. Mae hyn yn cynnwys y tueddiadau sydd wedi eu sefydlu a rhai sy’n datblygu mewn trais, y cohortau sydd fwyaf agored i gymryd rhan mewn trais, y ffactorau risg ac amddiffynnol ar gyfer trais ac effaith trais ar systemau gofal iechyd.

Awduron: Annemarie Newbury, Lara Snowdon+ 3 mwy
, Emma Barton, Becca Atter, Bryony Parry

Effaith ar Iechyd a Gwerth Cymdeithasol Ymyriadau, Gwasanaethau a Pholisïau: Trafodaeth Fethodolegol o Asesu’r Effaith ar Iechyd a Methodolegau Elw Cymdeithasol ar Fuddsoddiad

Mae asesu effaith gadarnhaol a negyddol polisïau, gwasanaethau ac ymyriadau ar iechyd a llesiant yn bwysig iawn i iechyd y cyhoedd. Mae Asesu’r Effaith ar Iechyd (HIA) ac Elw Cymdeithasol ar Fuddsoddiad (SROI) yn fethodolegau wedi eu sefydlu sydd yn asesu’r effeithiau posibl ar iechyd a llesiant, yn cynnwys ffactorau cymdeithasol, economaidd ac amgylcheddol, yn dangos synergeddau, a gorgyffwrdd o ran eu hymagwedd. Yn y papur hwn, rydym yn archwilio sut gallai HIA ac SROI ategu ei gilydd i gyfleu a rhoi cyfrif am effaith a gwerth cymdeithasol ymyrraeth neu bolisi sydd wedi ei asesu.

Awduron: Kathryn Ashton, Lee Parry-Williams+ 2 mwy
, Mariana Dyakova, Liz Green

Pecyn Cymorth Tri Gorwel

Gall pecyn cymorth Gorwelion helpu cyrff cyhoeddus a phobl yn gyffredinol i feddwl a chynllunio ar gyfer y tymor hwy yn hytrach na bod mewn rhigol yn y presennol fel eu bod yn colli’r cyfleoedd, ddim yn gweld risg neu’n gwneud penderfyniadau nad ydynt yn sefyll dros amser.

Awduron: Louisa Petchey

Pobl Ifanc a Brexit

Yn y blynyddoedd sydd wedi dilyn refferendwm yr Undeb Ewropeaidd (UE) yn 2016, anaml y mae Brexit wedi bod allan o’r newyddion. Er gwaethaf cryn weithgarwch, roedd ansicrwydd o hyd ynghylch Brexit ar adeg y gwaith ymchwil hwn; nid yn unig o ran ei logisteg, os, pryd a sut byddai’r DU yn gadael yr UE ond hefyd beth allai goblygiadau Brexit fod i’r DU ac i Gymru – neu hyd yn oed pa effaith y gallai’r blynyddoedd diwethaf fod wedi ei gael yn barod.

Awduron: Louisa Petchey, Angharad Davies+ 3 mwy
, Samuel Urbano, Sumina Azam, Alisha Davies

Canlyniadau iechyd cwrs bywyd a chostau blynyddol cysylltiedig profiadau niweidiol yn ystod plentyndod ledled Ewrop a Gogledd America: meta-ddadansoddiad

Mae nifer gynyddol o astudiaethau yn nodi cysylltiadau rhwng profiadau niweidiol yn ystod plentyndod (ACE) ac afiechyd trwy gydol cwrs bywyd. Ein nod oedd cyfrifo cyfran y ffactorau risg mawr ar gyfer iechyd gwael ac achosion y gellir eu priodoli i un neu sawl math o ACE a’r costau ariannol cysylltiedig.

Awduron: Mark Bellis, Karen Hughes+ 4 mwy
, Kat Ford, Gabriela Ramos Rodriguez, Dineshi Sethi, Jonathon Passmore

Cost Lawn Tai Gwael yng Nghymru

Mae’r adroddiad hwn ar y cyd gan Ymddiriedolaeth BRE, Iechyd Cyhoeddus Cymru a Llywodraeth Cymru yn edrych yn fanwl ar y cysylltiadau rhwng amodau tai gwael, yn yr achos hwn ‘peryglon yn y cartref’ a’u heffaith ar iechyd a lles a’r gost i’r GIG a chymdeithas ehangach. Mae’n ategu canfyddiadau adroddiad Gwneud Gwahaniaeth Tai ac Iechyd: Yr Achos dros Fuddsoddi* a gyhoeddwyd yn flaenorol, ac mae hefyd yn adeiladu ar gyhoeddiadau blaenorol gan Ymddiriedolaeth BRE a Shelter.

Awduron: Simon Nicol, Helen Garrett+ 3 mwy
, Louise Woodfine, Gowan Watkins, Abigail Woodham

Iechyd y Boblogaeth mewn Oes Ddigidol

Mae’r adroddiad hwn yn archwilio iechyd y boblogaeth mewn oes ddigidol ac yn canolbwyntio ar ddefnyddio cyfryngau cymdeithasol yng Nghymru. Mae’r mewnwelediadau hyn yn ein helpu i ddeall yn well i ba raddau y mae pobl yng Nghymru yn defnyddio cyfryngau cymdeithasol, a sut mae patrymau defnydd yn amrywio ar draws grwpiau poblogaeth. Mae’r canfyddiadau’n herio rhai rhagdybiaethau (er enghraifft, mai dim ond grwpiau oedran iau sy’n ymgysylltu â chyfryngau cymdeithasol), ac yn nodi cyfleoedd sy’n haeddu ystyriaeth bellach

Awduron: Jaio Song, Catherine Sharp+ 1 mwy
, Alisha Davies

Ni yw’r Newid – Helpu Natur i Ffynnu

Mae Natur yn dirywio yn fyd-eang ar gyfraddau digynsail yn hanes bodau dynol ac mae cyfraddau difodiant rhywogaethau yn cynyddu, gydag effeithiau difrifol bellach yn debygol i bobl ar draws y byd. Mae ein hiechyd a’n llesiant yn dibynnu ar amgylchedd iach, sydd yn cynnwys defnyddio ein hadnoddau naturiol mewn ffordd gynaliadwy a chefnogi bioamrywiaeth.
Bydd yr e-ganllaw hwn yn helpu unigolion i weithredu dros fioamrywiaeth ar bob cyfle er mwyn gwrthdroi ei ddirywiad yng Nghymru ac yn fyd-eang, am ei werth hanfodol, ac i sicrhau ein llesiant ein hunain.

Gwneud Lle i Fyd Natur – Cynllun Bioamrywiaeth Iechyd Cyhoeddus Cymru

Gwneud Lle i Fyd Natur yw Cynllun Bioamrywiaeth Iechyd Cyhoeddus Cymru i gynnal a gwella bioamrywiaeth a hybu cadernid ecosystemau.
Mae ecosystemau iach yn hanfodol ar gyfer iechyd a llesiant, yn darparu ein bwyd, dillad a’n meddyginiaethau, yn rheoleiddio aer a dŵr ac yn rheoli clefydau. Fodd bynnag, mae bioamrywiaeth yn dirywio.
Mae Deddf yr Amgylchedd (Cymru) 2016 yn nodi’r gofynion ar gyfer ‘rheoli adnoddau naturiol yn gynaliadwy’ ynghyd â ffyrdd newydd o weithio i gyflawni hyn. Yn unol â Deddf yr Amgylchedd (Cymru) 2016, mae’n ofynnol ar gyrff cyhoeddus i gynnal a gwella bioamrywiaeth a hybu cadernid ecosystemau er mwyn gwrthdroi’r duedd hon, fel rhan o Ddyletswydd S6.

Gwella iechyd a lles y gaeaf a lleihau pwysau’r gaeaf yng Nghymru – Adroddiad Technegol

Mae’r adroddiad technegol hwn yn cydnabod effeithiau ffactorau tymhorol traddodiadol sy’n achosi iechyd gwael fel y ffliw ac anafiadau oherwydd cwympiadau, yn ogystal â dod o hyd i faterion ehangach fel tlodi, tai gwael ac ymddygiadau afiach sy’n cael effaith sylweddol ar iechyd a lles y gaeaf.

Awduron: Sumina Azam, Thomas Jones+ 4 mwy
, Sara Wood, Emily Bebbington, Louise Woodfine, Mark Bellis

Datblygu system wyliadwriaeth a dadansoddi arferol ar gyfer ymyrraeth gynnar ac atal trais: Safbwynt amlasiantaeth (model De Cymru)

Mae ymdrechion i atal trais yn lleol wedi defnyddio data adrannau achosion brys yn bennaf (ED) i lywio gweithrediadau’r heddlu. Fodd bynnag, mae ymchwil wedi dangos effeithiolrwydd rhannu data iechyd o ran atal trais. Mae’r prosiect hwn yn adeiladu ar y dystiolaeth hon ac yn defnyddio data gan yr Heddlu, y Gwasanaeth Ambiwlans ac adrannau brys tri bwrdd iechyd i ddarparu cynrychiolaeth gyfannol o drais ar lefel leol fel y gellir nodi ffactorau sy’n cyfrannu a’u defnyddio i lywio camau ataliol. Mae’r adroddiad hwn yn amlinellu sefydlu system wyliadwriaeth arferol leol i lywio atal trais.

Awduron: Emma Barton, Sara Long+ 1 mwy
, Janine Roderick

SIFT – Gwelliannau Cynaliadwyedd i Dimau

Yn Saesneg, ystyr SIFT yw ‘Gwelliannau Cynaliadwyedd i Dimau’ ac mae gweithdy SIFT yn cael ei ddatblygu i gefnogi’r gwaith o gyflawni Deddf Llesiant Cenedlaethau’r Dyfodol sy’n gwneud y canlynol:
• gwneud cyrff cyhoeddus yn atebol am ymgorffori’r pum ffordd o weithio yn briodol yn eu
holl waith;
• ei gwneud yn ofynnol i gyrff cyhoeddus ddangos sut maent wedi gwneud hyn. Mae gweithdai SIFT yn creu sail dystiolaeth a gall y dystiolaeth hon gael ei hymgorffori yn amcanion y sefydliad er mwyn cefnogi gwell dysgu, cynllunio, cydweithio, a chyflawni Deddf Llesiant Cenedlaethau’r Dyfodol.

Awduron: Richard Lewis

Goblygiadau Brexit yng Nghymru i Iechyd y Cyhoedd: Ymagwedd Asesu’r Effaith ar Iechyd – Adolygiad Cyflym a Diweddariad

Mae hwn yn adroddiad ategol byr ac mae’n adeiladu ar ddadansoddiad manwl o Oblygiadau Brexit yng Nghymru i Iechyd y Cyhoedd: Ymagwedd Asesu’r Effaith ar Iechyd, a gyhoeddwyd yn wreiddiol ym mis Ionawr 2019, sy’n archwilio effeithiau posibl Brexit ar iechyd a lles tymor byr, canolig a hirdymor pobl sy’n byw yng Nghymru.

Awduron: Louisa Petchey, Liz Green+ 5 mwy
, Nerys Edmonds, Mischa Van Eimeren, Laura Morgan, Sumina Azam, Mark Bellis

Deall y cysylltiad rhwng iechyd geneuol gwael sydd wedi ei hunan-gofnodi a chyswllt â phrofiadau niweidiol yn ystod plentyndod: astudiaeth ôl-weithredol

Gall profiadau niweidiol yn ystod plentyndod, gan gynnwys cam-drin corfforol, rhywiol neu emosiynol, gael effaith andwyol ar iechyd plant ac oedolion. Fodd bynnag, ychydig o ymchwil sydd wedi archwilio’r effaith y mae profiadau bywyd cynnar o’r fath yn ei chael ar iechyd y geg. Mae’r astudiaeth hon yn ystyried a yw profi profiadau niweidiol yn ystod plentyndod cyn 18 oed yn gysylltiedig ag iechyd deintyddol gwael sydd wedi ei hunan-gofnodi yn nes ymlaen mewn bywyd.

Awduron: Kat Ford, Paul Brocklehurst+ 3 mwy
, Karen Hughes, Catherine Sharp, Mark Bellis

Gweithredu’r Egwyddor Datblygu Cynaliadwy: Gwersi o Adolygiad Llenyddiaeth ar Weithredu’r Pum Ffordd o Weithio

Mae’r adnodd hwn yn darparu dysgu a chamau gweithredu allweddol y gall cyrff cyhoeddus, llunwyr polisi ac ymarferwyr eu cymryd i weithredu’r egwyddor datblygu cynaliadwy, fel y nodir yn Neddf Llesiant Cenedlaethau’r Dyfodol (Cymru) 2015.

Awduron: Victoria Hands, Radu Cinpoes+ 8 mwy
, Fatima Annan-Diab, Annette Boaz, Carol Hayden, Richard Anderson, Alisha Davies, Sumina Azam, Cathy Weatherup, William King

Deall Tirwedd Plismona wrth Ymateb i Fregusrwydd: Cyfweliadau gyda swyddogion rheng flaen ledled Cymru

Yr adroddiad hwn yw’r cyntaf mewn cyfres o adroddiadau sydd wedi ceisio deall y dirwedd o ran plismona bregusrwydd ledled Cymru, a fydd yn ei dro yn cefnogi ymagwedd rhaglen E.A.T. Mae’n amlinellu realiti ymateb i unigolion sy’n agored i niwed ar gyfer swyddogion rheng flaen, y galluogwyr a’r rhwystrau wrth ddarparu gwasanaethau ar hyn o bryd ac yn archwilio cyflwyno’r hyfforddiant aml-asiantaeth Gweithredu’n Gynnar Gyda’n Gilydd sydd yn wybodus am Brofiadau Niweidiol yn ystod Plentyndod (hyfforddiant ACE TIME). Mae’r adroddiad hwn yn darparu’r cyd-destun unigol, sefyllfaol a sefydliadol i weld canfyddiadau ar ôl hyfforddiant ACE TIME a darparu argymhellion allweddol wrth baratoi i gyflwyno rhaglen genedlaethol trawsnewid a newid diwylliant o fewn plismona.

Awduron: Emma Barton, Michelle McManus+ 7 mwy
, Georgia Johnson, Gabriela Ramos Rodriguez, Annemarie Newbury, Hayley Janssen, Felicity Morris, Bethan Morris, Jo Roberts

Symud o Arloesedd yr Heddlu i Raglen Genedlaethol o Drawsnewidiad

Mae’r adroddiad hwn yn darparu trosolwg lefel uchel o’r siwrnai a’r trawsnewidiad o brosiect lleol PIF Heddlu De Cymru i Raglen Genedlaethol o newid Trawsnewidiol. Mae’n manylu ar fframwaith allweddol rhaglen E.A.T, ei nodau a’i hamcanion, rolau allweddol, y mecanweithiau cyflawni o fewn mesurau hyfforddiant a gwerthuso ACE TIME a ddefnyddir. Cyflwynir canfyddiadau astudiaeth beilot fach, sy’n ystyried cywirdeb y pecyn hyfforddi a’r taclau gwerthuso a ddatblygwyd i fesur effaith yr hyfforddiant cyn ei gyflwyno’n genedlaethol.

Awduron: Annemarie Newbury, Emma Barton+ 5 mwy
, Michelle McManus, Gabriela Ramos Rodriguez, Georgia Johnson, Hayley Janssen, Freya Glendinning

Manteision darparu hyfforddiant Profiadau Niweidiol yn ystod Plentyndod (ACE) i’r heddlu: Safbwynt unigol

Cyhoeddwyd yr erthygl gan y Journal of COMMUNITY SAFETY AND WELL-BEING, ac mae’n darparu naratif o gyflwyno’r hyfforddiant ACE TIME i swyddogion a phartneriaid yr heddlu, fel rhan o drawsnewidiad yr heddlu ledled Cymru. Mae hyn yn amlygu bod swyddogion, yn dilyn hyfforddiant, yn nodi ac yn cymhwyso dealltwriaeth sylfaenol o droseddu a niwed ac yn datblygu dealltwriaeth y cyhoedd o asedau ymyrraeth gynnar presennol a llwybrau cymorth yn eu hardal leol. Mae’r erthygl hefyd yn darparu ystyriaethau ar gyfer cynllunio yn y dyfodol er mwyn sicrhau bod dulliau gweithredu’n parhau i gael eu hymgorffori.

Awduron: Jo Ramessur-Williams, Annemarie Newbury+ 2 mwy
, Michelle McManus, Sally Rivers